E MIRA DHE E KEQJA NË POLITIKËN SHQIPTARE – III – ZGJEDHJA MIDIS TË MIRËS E TË KEQES

Të gjithë popujt në historitë e tyre kalojnë nga sundimi i të mirës tek sundimi i të keqes dhe anasjelltas. E mira dhe e keqja mbizotërojnë për disa kohë dhe mandej lavjerrësi kalon nga ana e kundërt. Lufta e përplasja midis të mirës e të keqes nuk mbaron asnjëherë në asnjë shoqëri. Thjesht e keqja triumfon për pak kohë dhe njerëzit e kuptojnë se nuk jetohet ashtu. E mira nga ana e vet bëhet tepër e rëndë sepse e shtërngon anën njerëzore e pasionet ma shumë se duhet, dhe njerëzit që bien në fund në shoqërisë, nuk kanë respekt për moralin e vlerat. Morali i tyre, morali i të shtypurve e skllevërve bëhet morali i kohës që vjen. E kështu me radhë.

E pra, lufta e të gjithë popujve është që e keqja të mos dalë përsipër e të mos mbizotërojë për shumë kohë. E mira duhet të mbizotërojë sepse ndryshe njerëzit nuk do të ishin këta që janë. Ka popuj si gjermanët që kaluan nga nazizmi tek shtet-kombi modern, e hoqën të keqen që kishin, dhe ja ku janë sot, një nga kombet më të forta e më të begata të botës. Ka kombe që ishin të kontrolluar për shekuj si sllovenët e ka të tjerë që ishin të shtypur e të getoizuar si izraelitët që ditën të bëjnë më të mirën për veten e tyre dhe ja ku janë.

Po ne? Ne jemi të mbuluar nga e keqja. Dhe e keqja ka nisur të hyjë thellë në vlerat tona, në mendësinë dhe në sjelljet, në kulturën dhe në përparësitë që kemi si komb. Një kohë bukur të gjatë kemi qënë të coroditur, të indoktrinuar e pa vetëdijen e duhur politike. E ka një kohë bukur të gjatë që kemi nisur të kultivojmë qëllimisht të keqen brenda vetes. Kjo nuk është normale, sepse edhe ato popuj që e njohin të keqen e tyre dhe që e dinë se është e pashmangshme, apo që përkohësisht i ndihmon me jetue, e gjejnë mënyrën që ta kontrollojnë e ta përdorin në të mirë të tyre. Historia është e mbushur me raste popujsh që kanë qënë në anë të shoqërive normale, dhe të diskriminuar që e kanë përdorur të keqen, kanë zhvilluar mekanizmat moralë e justifikimet ideologjike për ta neutralizuar efektin e saj mbi veten e tyre. E megjithatë, brenda grupit të tyre, brenda kombit të tyre nuk kanë lejuar të mbizotërojë e keqja. Ka pasur njerëz që kanë qënë hedhur jashtë kombeve normale dhe janë bërë grabitës e piratë. Edhe këta kanë krijuar bashkësi, struktura, shtete e republika ku kishte drejtësi brenda llojit si në Tortuga. Por këto nuk mund të ishin afatgjata sepse e keqja vazhdimisht e nxirrte kokën dhe e shkatërronte fabrikën e brishtë shoqërore të tyre. Kombet e vërteta janë ato që nuk e lejojnë të keqen të bëhet e pranueshme dhe sunduese në sjelljen publike.

Edhe kur e dinë se njerëzit janë të këqinj, edhe kur e dinë se nuk kanë mundësi t’I ikin të keqes, prapë në jetën publike këta kultivojnë të mirën. I ngrejnë tempuj, luten, sillen si duhet, ruajnë parametrat e një qytetarie normale, respektojnë norma e rregulla shoqërore dhe kanë mekanizma shoqërorë që e mbajnë të gjithë shoqërinë bashkë. Mirëpo, edhe pse bëjnë keq, dhe e dinë që bëjnë keq, këta nuk lejojnë të keqen që të bëhet sunduese në shoqëri e në marrëdhëniet që mbahen si të moralshme.

Pse ndodh që popujt e tjerë nuk e lejojnë të keqen të mbisundojë? Ndodh sepse të gjithë këta grupe e popuj, kombe e etni e dinë mirë se ato popuj e grupe që e lënë të keqen të mbizotërojë brenda vetes, që nuk kanë mekanizma për vendosjen e drejtësisë ligjore, të mbrojtjes parësore të jetës e të nderit të pjestarëve të grupit, të pasurisë e të kohezionit shoqëror, do të shuhen. Njerëzit e mirë nuk mund të pranojnë që të jetojnë për shumë kohë nën sundimin e të keqes. Ata do të gjejnë mënyrën që të ikin. Të mencurit e të edukuarit kanë mendjen e tyre si strehën e fundit, të ndershmit kanë fytyrën e traditën në të cilën janë rritur dhe mbahen mbas vlerave tradicionale, ata më të zotët kanë profesionin. Askush nuk don me jetue nën sundimin e të keqes. E kështu shoqëria bëhet si sita, ku mielli i bluar me imet, ai me i miri dhe i dobishmi, pse i përpunuar, ikën e bie në fund dhe në maje mbesin krundet. Në atë pikë, shoqëria nuk ka më shpresë dhe të shpërbëhet e do të hidhet në koshin e plehrave të historisë së bashku me parinë që e sjell popullin e vet në atë gjendje.

Prandaj shoqëritë e ndajnë të mirën, atë që është në shërbim të tyre, dhe e vlerësojnë e kultivojnë. Prandaj edhe shoqëritë e drejtuara nga njerëz të mencur e përdorin politikën për të zgjidhur problemet e brendshme, me drejtësi, vëmendjen e duhur, dhe me sa më shumë paanësi. Sepse themeli i dinjitetit është drejtësia, ligji, dhe mbi këtë themel ndërtohen shoqëritë e shëndosha. Në vecanti, shoqëritë vendosin kontrolle të forta mbi paritë të cilat janë gjithnjë të gatshme të tkurren në rrethin e tyre dhe të fillojnë e ta shohin vetë shoqërinë që i ka bërë të lulëzojnë si prenë e tyre. Ky është edhe funksioni shtërngues i shtetit dhe i kombit, i ligjit dhe i vendosjes së rendit, i vendosjes së shtërngesave mbi parinë, dhe i dallimit midis grupit dhe të tjerëve. Paritë që punojnë për popujt e tyre mbijetojnë dhe e gjejnë vendin e vet. Por edhe më shumë se kaq, historia e popujve është e mbushur me pari që janë zhdukur e shuar sepse në një pikë a në një tjetër nisën të hanin popullin e vet.

Po në rastin tonë? Në rastin tonë, si edhe e kam thënë më përpara, këta që na sundojnë, janë shkaku i të keqes. Njerëzit tanë më të mencur kanë ikur, ata më të zotët punojnë në botën e huaj, ata që duan të shërbejnë nuk gjejnë vend, dhe në krye kanë dalë krundet e shoqërisë shqiptare. Këta janë si gjarpërinjtë që janë zgjuar nga gjumi, të uritur, të zvetënuar barkthatë e të pangopshëm dhe që hanë llojin e vet. Diku rrugës së historisë, këta njerëz janë përcudnuar kaq keq e në mënyrë të pandreqshme. Ata që na shesin, na trafikojnë, na vjedhin, na përdhunojnë, na mundojnë, na skllavërojnë, na përbuzin, na zvetënojnë, na shtyfyrojnë e na cnjerëzojnë. Ne i ndihmojmë dhe jemi kthyer në bashkëfajtorë në krim sepse deri aty mund të shohim e të kuptojmë. Dhe kështu ka ardhur puna që nuk kemi më as identitet, as vlera, as moral të pranueshëm publik, as shtërngesa normale ligjore, dhe na sundojnë të huajt e ka triumfuar e keqja.

Ky është Rrethi i Ferrit, sepse në Rrethin e Ferrit, të gjithë mendojnë si gjarpërinjtë, vetëm e vetëm që të shpëtojnë jetën e vet. Ky është Rrethi i Ferrit, sepse nga kjo darë e kontrollit të kësaj mase gjarpërinjsh që është paria sunduese duket sikur nuk ka shpëtim. Ky është Rrethi i Ferrit, sepse shpëtimi i vetëm që ke është të bëhesh si gjarpërinjtë dhe t’ua hedhësh edhe fëmijët tuaj gjarpërinjve. Sepse këta gjarpërinjtë janë të parët tanë, udhëheqësit, paria sunduese, sepse në Ferr ku nuk rritet gjë, ka vetëm një rregull. Do të mbijetosh duke ngrënë llojin tënd, njerëzit tuaj e brez mbas brezi. Prandaj pyetja kryesore e kohës sonë për ne shqiptarët është: ku është e mira e jonë? Ku janë njerëzit e mirë? A ka zgjidhje?

E mira e jonë

Në parim, e mira e jonë si popull qëndron të ndërtimin e kujdësshëm e në kultivimin e asaj që na lidh sa më ngushtë që të jetë e mundur. Ajo që na lidh bashkë ne si shqiptarë është vetëdija e natyrshme dhe individuale se jemi të tillë. Nuk ka rëndësi nga ka ardhur dikush pesë qind vjet më parë. Të gjithë popujt kanë njohur flukse të tilla. Ajo që ka rëndësi është kjo. Në këtë pikë kur i ke të gjitha mundësitë me i thanë vetes cka të duesh, me zgjedhë kombin që don ti, fenë që të pëlqen, veshjen që të duket më e përshtatshme, ushqimet që ti ka ande, gjuhët e letërsinë që don me lexue, a i thue vetes shqiptar? A mundesh me i ikë vetëdijes se je shqiptar?  Në fund të fundit, kjo ka rëndësi. Po e more një pasqyrë mendore dhe e vune para ndërgjegjes tënde dhe e pyet veten se cka je, e po të erdhi ndërmend se je shqiptar, se mund të jesh dicka tjetër por ti e din dhe don me kenë shqiptar, atëherë ke ti shpresë, por ka shpresë edhe për ne të tjerët. Sepse në se deri tani nuk je thyer e nuk je ba kombmohues, bukëshkelës, e braktisës i varreve të të parëve, atëherë ka shpresë për ty, ka edhe për ne të tjerët.

Guri i themelit të një kombi, shtylla e jetesës dhe e mbijetesës, fuqia e shtetit, dhe vlera më e madhe e një shoqërie është një qytetar që nuk mundet me kenë tjetër. Sepse ata që nuk munden me kenë tjetër do të kërkojnë të njëjtët, do të kërkojnë të tjerë si veten. Kështu, si hardhuca që e rrit shtatin e vet, shpirti i një kombi lind e rilind vetveten.  Sepse ata që nuk dinë me kenë tjetër përpos shqiptarë kanë me dashtë me kenë jo kombmohues por afër shqiptarëve të tjerë, me shqiptarët e tjerë dhe me punue për kombin e për shtetin e tyre. Ata që kanë ikë, ata që luftojnë me iu bashkëngjitë kombeve të tjera, qytetërimeve e popujve të tjerë janë shpirtna të humbur për shqiptarët. Shumë kanë me u kthye kur të ikë e keqja, e do të ejnë të mirëseardhur, por luftën do ta bëjnë ata që nuk dinë me kenë tjetër, që nuk duna me kenë tjetër dhe që dëshërojnë me kenë shqiptarë.

E mira e jonë, pra, është në vetëdijësimin e njerëzve dhe në mbështetjen pa kushte të këtij grupi që e sheh ndërtimin e shtetit dhe rilindjen e vërtetë të kombit si detyrën e vetme, kardinale, dhe të jashtëzakonshme të tyre. Ne e dimë se cka është e mira dhe cka është e keqja, dhe nuk duhet të dëgjojmë më sirenat që na thërrasin në rrugët e mbrapshtisë, të krimit, të llumit, të zvetënimit e të degjenerimit. Ne duhet të fillojmë të punojmë për vete e për shtetin tonë.  Në themel të shoqërisë ne duhet të vëmë atë lidhje të shenjtë të gjakut, që sado e brishtë që mund të jetë në raste të caktuara, prapë është aty dhe mund të gjallërohet. Duke mos pasur një shtet të fortë, ne duhet ta nisim duke e bërë kombin e fortë. Sepse edhe nën kushtet e një trysnie kaq të fuqishme sic ishte tranzicioni, nën sundimin e një parie kaq perverte e kriminale, me një masë kaq të madhe njerëzish të zvetënuar e të degjeneruar, ndjenja kombëtare është e fortë dhe lulëzon.

Shumica e shqiptarëve e numërojnë veten si shqiptarë. Shumica e shqiptarëve duan të jetojnë me nder. Psikoza e krijuar nga sundimi i burgaxhinjve e banditëve me shkollë që duhej të ishin në burg është bërë një gangrenë dhe njerëzit kanë filluar të kuptojnë se kanë qënë nën një narkozë të qëllimtë ideologjike e krimi nga ana e parisë sunduese.

Por, ne nuk duam as më shumë e as më pak se atë që duan kombet e tjera. Shkurt shqiptarët duan të jetojnë me nder. Shqiptarët duan mbrojtje. Shqiptarët duan shërbime, edukim, vlerësim. Ka ardhur një kohë që e kemikuptuarse mund të jemi të varfër por do të jemi të qetë në vendin tonë. Ka ardhur koha që ai që ka ndërmend me jetue me nder duhet të triumfojë. Duhet të triumfojë e mira e jo e keqja. Sepse në jetën tonë tashmë sundon e keqja publike. Ka ardhë koha që lavjerrësi të shkojë nga ana tjetër. Sepse, njerëzit që dikur nuk e ngopnin barkun me bukë kanë hangër sa po plasin.  Tani kanë filluar të mësojnë se duhet të jetojnë edhe me vlera. E kur shohin rreth e rrotull nuk shohin asgjë sepse ka triumfuar e keqja. Mirëpo, e keqja triumfon vetëm përkohësisht sepse njerëzit e mirë, të zotë, e të përkushtuar, që ne i kemi të shumtë por të shpërndarë, do të fillojnë të shtyjnë lavjerrësin nga ana tjetër. kjo është përpjekja e mundimshme politike e kohës sonë për ne shqiptarët sepse ka ardhur koha që e mira të triumfojë. Edhe në mos qoftë plotësisht e realziueshme, të paktën duhet të përpiqemi të gjithë ata që e numërojnë veten shqiptarë sepse  nuk ka shpëtim tjetër për ne përvecse që të kapemi mbas idesë së kombit, mbas idesë së shtet-kombit, dhe mbas vetëdijes se nuk mundemi me kenë tjetër. Nga ky pus ku kemi rënë, do të mund të dalim vetëm duke hipur mbi shpatullat e njëri tjetrit dhe mandej duke e hedhur litarin për të nxjerrë të tjerët. Forcën do ta gjejmë në vetvete, dhe litari që na nxjerr nga pusi i historisë do të jetë që të punojmë për shtet-kombin, për njëri-tjetrin, dhe për atë vetëdije që nuk mund të tjetërsohet, se jemi shqiptarë e nuk bëhemi dot dicka tjetër, popull tjetër e njerëz të tjerë. kjo eshte edhe rruga e te mires sone.

XHAFER RAKIPLLARI: MË AFËR BRAZILI SE SA BRUKSELI

I trishtë pa masë është fakti se ndeshja (termi më i duhur do të ishte përleshja) B-R-M më 23 qershor po eklipson edhe vetë kombëtaren e futbollit që pas një jave ka një ndeshje të rëndësishme për eleminatoret e Botërorit Brazil 2014. Dikur jetonim me ethet e një sfide të tillë që një muaj përpara, tani me mund gjen ndonjë lajm në gazeta… Dhe më afër duket Brazili me kombëtaren tonë sesa Brukseli me politikanët tanë.

Afër mendsh! Kulti i politikanit mbi të gjitha, fushata mbi të gjitha! Arti në plan të dytë, kultura në plan të dytë, sporti në plan të dytë, gjithçka tjetër në plan të dytë. Sikur të mos mjaftonte disa muaj fushatë në median televizive, atë të shkruar, atë online, na kanë zaptuar edhe median sociale, atë pak twitter e pak facebook që kishim për ndonjë batutë miqsh. Aty ku ndjen erë vote, aty turret partia!

Nuk kapet telekomanda me dorë. Në televizionin publik lideri është shndërruar në folës. Nuk ka lajm të mos jetë i pranishëm. Në televizionet e tjera kombëtare private duket shumë qartë si janë rreshtuar batalionet e  gazetarëve, operatorëve, grimierëve. Gjithë makineria në garë për fushatën. Na kanë indoktrinuar aq keq sa njërëzia po e trajton këtë çështje si jetë a vdekje.

Në median online, nëse jeton jashtë Shqipërie, vetëm për hir të fushatës do të prezantohesh me dy atdhetë e tu, ashtu siç nuk i ke njohur kurrë. Njëri i bukur sa më s’ka, që zhvillohet me hapa galopantë, që ndjek këmba këmbës lokomotivën e Europës Gjermaninë (ca thonë qe e ka kaluar), por edhe Kinën; tjetri syresh një Afganistan i dytë, madje më keq se aq, jo një shtet i xhunglës, por një xhungël shtet. Të mesme, aq më pak të artë, nuk ka. Ishte thjesht një shkarje e Aristotelit!

Fushatës së ndarjes me thikë të dy Shqipërive paralele aq të ndryshme këtë radhë i është bashkuar edhe media sociale. Në kolonën e djathtë të facebook-ut (aty ku reklamohet)sheh sa B, sa R, sa M, një lukuni me anonimë, manjakë, sa orientalë aq dhe oksidentalë; një “han” me intelektualë brilantë, injorantë monumentalë, ateistë, hoxhallarë, pashallarë, bajraktarë, morracakë e allçakë (thonë edhe njerëz me precedentë penalë), që na çuçurisin dhe cicërijnë vetëm në kohë fushate.

Në këtë batërdi si mund të mungonin edhe këngëtarët që bëjnë muziko-politikë për një grusht dollarë si në ”Wild West”?!

Le t’i bëjmë këto pale zgjedhje si çdo vend i civilizuar, me një fushatë normale, në terma dhe kohëzgjatje, dhe le t’i vendosim këto zgjedhje në funksion të asaj që u përmend në fillim: të artit, sportit, edukimit, kulturës etj. Mos i lemë politikanët të na i mbysin edhe këto pak argëtime që kemi. Për një herë të vetme e kemi ne në dorë nëse do të dëgjojmë cicërimat e tyre të shëmtuara apo do t’i lemë t’i cicërojnë njëri tjetrit si çifte romantike (kujto B-M dhe tani R-M).

Dua t’i mbyll këto pak radhë me një pasazh nga filmi i mirërealizuar i Ridley Scottit “Kingdom of Heaven”. Duke farkëtuar armë (ai ishte profesioni i Bloomit, por ju jeni të lirë të mendoni një fermer meqë është bërë e modës) Orlando Bloomin, që luan rolin e Baronit të Ibelinit, e pyet një kryqtar:

“Ke qenë në luftë?” “Vetëm me kalë”, ia kthen Bloomi.

“Me kë dhe kundër kujt ke luftuar”, vjen pyetja tjetër. “Për një lord kundër një tjetri. Për diçka që nuk dua ta kujtoj”, përgjigjia.

“Tani bëhet fjalë për një “lojë” më të mirë. Një Zot kundër një tjetri“, ia kthen kryqtari.

Ne të mjerët kemi fatin e keq! Edhe këtu është rritur “loja”. Mesa duket jemi pjesë e një “lufte” treshe. Na ndihtë Zoti!

VALBONA KARANXHA : 24 DITË: TURMA E GJENDUR NË UDHËKRYQ LE POLITIKËN PËR SALLONE JOGE.

Pamje e përgjithshme

Përçarja e shqiptarëve në botën virtuale i ka shtuar tensionet dhe ethet elektorale. Përpara një vale goditëse informacioni politik të lloj lloj ngjyrave, flamurësh, partish, diplomacish, mediash; dhe të përballur me një mori ofertash politike, populli shqiptar e ka të vështirë të marr vendim. Pa dyshim votimi i 23 qershorit është ditë e një rëndësie të veçantë që do vëzhgohet në detaje nga shumë agjensi kombëtare, ndërkombëtare,  grupe të pavarura dhe madje individë.

Për një gjë shqiptarët janë të ndërgjegjshëm, kushdo që do marrë votën do të jetë “e keqja” ose “e keqja më e vogël”. Sipas arsyetimit tim deduktiv (si pjesë vitale e intelektit popullor), më të keqe se e keqja nuk ka, dhe e keqja më e vogël është në fakt më pak e dëmshme se se keqja vetë, por në thelb të dyja ngelen të këqija.  Në këtë moçal elektoral me ngjala, bretkoca, gjinkalla, gumëzhima, vapë, masat kanë filluar të djersijnë nga sikleti dhe të mos ndihen rehat  nga frika e një përplasje të mundëshme apo më keq, një anarkie.

Diplomacitë e huaja po bëjnë çështë e mundur të bindin popullin të shkoj në votime të ushtroj të drejtën e tij të votës. Përfaqsitë kërkojnë zgjedhje legjitime dhe garantojnë një farë sigurie dhe monitorimi nderkombëtar i cili ka  irrituar Berishën pa masë sepse Berisha nuk do të ketë njeri mbi kokë ta kontrolloj nëse ushtron parimet demokratike në zgjedhje. Pavarësisht nga intepretimi bajat i mediave, të cilat duhet ta kuptojnë qartë që publikut nuk mund t’i hidhet hi syve me pseudo konflikte,  trillime të kota  që në të vërtete nuk egzistoje përveçse brënda botës së tyre shipfarake dhe të përdredhur.

Kujt i ngelet froni?

Strumbullari i gjëndjes tejet të komplikuar dhe të tensionuar është vet Berisha i cili ka bërë një mish-mash alla berishiane që as vetë s’do dij ta ftilloj, dhe për t’i shpëtuar se sa është dëmi i sjellë nga korruptimi i strukturave dhe rrjedhimisht i sistemit, një skenar i 97 do jetë i favorshëm për të. Kjo punë është si ai i semuri me kancer i cili kur shkon tek doktori dhe metastazat janë përhapur aq shume sa qe asnjë s’është në gjëndje t’i thonë se ku ishte zanafilla.

Është fakt që një pjesë e popullit do ta shoh Berishën një herë e përgjithmonë larg politikës. Po e di ç’farë? Berisha nuk është gati të largohet nga politika sepse pjesa tjetër e popullit e do të jetë në pushtet. Në vazhdim,  Partisë Demokratike, të cilën e shkaterroi në mënyrë sistematike me duart e veta nuk i ka gjetur ende një njeri të zotin, të denjë të besueshem për t’ja lënë në dorë. Meqënëse Berisha ka ngjajshmëri me Hoxhën, besoj se deri sa të pushoj se marri frymë nuk do ketë gjetur ende dikë t’ja besoj. Pretendent si  Lulzim Basha dhe Josefina Topalli kanë perspektiva por janë larg, shumë larg së qëni gati të trashgojnë fronin e PD. Kjo per disa arsye.

E para, Jozefina Topalli  dhe Lulzim Basha nuk kanë pjekuri politike te marrin në dorë një force politike e cila ka mbështetje të fortë në popull. E dyta Lulzim Basha dhe Jozefina Topalli nuk janë të iluminuar aq sa duhet për drejtimin e PD. E treta, as njëri as tjetri nuk e kanë aftësinë e të qënit lidër qoftë ky edhe i dhunës apo i detyrimit, ose qoftë ky edhe lider autentik apo situate.  E katërta, Topalli dhe Basha nuk dinë të menaxhojnë, Topalli nuk mbledh dot një parlament me 140 deputet. Kush e garanton Berishën se Topalli do mund të udheheq një parti. Po kështu edhe Basha e afirmoi veten si i dështuar që nuk menaxhon dot një tortë.

Oligakia në terren

Në terren hurraganet blu kanë pushtuar sheshe të tëra dhe era domokratike e Berishës fryn me 120 km/ore duke marrë më vete me gra burra, te rinj, pleq e plaka të cilët t’u thuash, “Mo po u ka vjedhur lirinë, pensionet, taksat”. Populli përsëri përgjigjet, “Eh s’ka si Sala” “Punë e madhe le ta marri përsëri, vetëm komunistët mos ta marrin”.

Në fakt ky argument s’ka kuptim pasi Kastriot Islami që sapo kaloi ylberin dhe që elektorati demokrat nuk ka zgjidhje tjetër por të votoj për të, është një nga ta. Me stermundim po perpiqem të ve pikat mbi i dhe të shoh ndryshimin midis  komunisteve të PS siç është i afirmuari Gramoz Ruçi dhe disindenti i PS Kaç Islami.  Sinqerisht, nuk shoh ndonjë por nejse s’ka rëndësi. Le të kthehemi tek krahu tjetër, pra majtas.

Në frontin socialist këshilltarët e  Edi Ramës duhet të kenë experience në “party planning” sepse te argëtohesh dhe të bësh  fushat në të njëjtën kohë, nuk është e lehtë. I thonë multi-tasking, ose i gjthanshëm. Strategjia mjaft efektive,  motoja e të cilës është “me gëzim e me valle po shkojmë në votime” po hipnotizon dhe elektrizon masat si me magji.  Ndërsa në kokën e Edit vijnë me  mijra mendime,  disa nga të cilat s’kanë të bëjnë fare me të ardhmen e popullit por vetëm me diten e shenjtë të 23 qershorit. Rama as nuk ja ka ngenë këtyre budallalliqeve, po hajt mo turma këto do, le t’kërcejnë e t’i nxjerrin fruthin, vetëm të m’hiqet sysh Sala se s’po e duroj dot”. Edi Rama e di shume mire dhe është shumë i ndërgjegjshëm që shume nga deputetet e tij janë  midis ose në kufinjtë e nivelit të ulët dhe mesatar të inteligjencës, por edhe kjo nuk ka rëndësi “Sepse kush ka një ngritje do më mërzis veshët me njëqind teori që s’ja ka njeri ngenë”

Moçali

Nga ana tjetër, populli si turmë e paditur dhe here pas here kokpalare (sipas Ilir Metës) është mjaft i dhënë pas modës, lifestyle, idetë e reja perëndimore. Paradoksale! Moda politike sot per sot kerkon që të veshësh ngjyrat e nje partie. S’ka rëndesi a roze, e kuqe, blu, lejla, blu e hapur, roze e mbyllur. Duhet me doemos që  njerëzit të bashkohen me një parti, ideologji, platformë, program, nuk ka rëndësi përmbajtja, rendësi ka të jesh diku. “Zgjidh e merr, ke pothuajse 50 parti të ndara në koalicione, ngjyra ngjyra si t’i duash; nuk mund të rrish neutral, nuk behet njeriu armiq me të gjithë”.

Në qoftëse ky imazh i sipërpërmendur nuk duket anarki klasike, atehere unë nuk e di se ç’mund të quhet anarki. Ketu fillon edhe satira e ketij artikulli. Parimisht anarkia është një shoqeri që nuk ndjek rregulla, por nga ana tjeter anarki është edhe një shoqëri që pavarsisht se nuk ka rregulla të caktuara jeton në harmoni.

Nga imazhi i përshkruar më sipër, shoqëria shqiptare duhet të hyjë tek përkufizimi i dytë, pra të jetë totalisht në harmoni me natyrën, vëndin, politikën dhe liderët e saj. Kjo lumturi shpirtërore e motivon shoqërinë të zgjedh të njëjtit udhëheqës dhe të anashkaloj të metat e tyre. Populli ynë mendon në një nivel përtej botës fizike. Dmth filosofia “Vuaj në këtë jetë që të shpërblehesh në jetën tjetër” është ajo që e nxit atë të votoj për Meten të heq Berishën, për Berishën te heq Edin dhe për Edin të heq Meten dhe Berishën dhe të ngelet me të keqen më të vogël.Keshtu e  kuptoj unë në gjykimin tim sepse nuk gjej asnjë konstrukt  tjetër ta shpjegoj, ta krahasoj ose ta marr si reference.

Shoqëria shqiptare ka ndryshuar shume nga pikpamja e mentalitetit, standartet e jetës, polarizimi i shoqërisë.  Por zhvillimi ekonomik ka ngelur në vënd sepse të ardhurat dhe të mirat materiale nuk janë shpërndare në mënyre të drejtë. Nuk do të thoja të barabartë se ky i fundit është koncept i debatueshëm, megjithëse është i aplikueshem në shumë politika publike.

Por ajo që ka ndryshuar është mënyra e të menduarit e cila në shumë raste nga racionale është kthyer në irracionale, kjo vjen si pasojë  përplasjeve kulturash, bindjesh, perceptimesh brenda vet vendit dhe mos adaptimit ndaj tyre.  Në rrjete sociale, të cilat pak a shumë tregojnë vërtetsinë, mund të konkludosh që popullit në përgjithësi ka humbur qartësinë në marrje vendimesh ose populli nuk e ka më vitalitetin e viteve 90 kur përmbysi komunizmin. Kjo vjen si pasojë e gjëndjes së panikut që mbjellin forcat politike te cilat nuk duan të ikin nga pushteti dhe në të njëjtën kohë i bëjnë popullit presion me parrullën “votoni për ne sepse anarkia do të jetë katastrofike”.

Por në të vertetë shoqeritë që ndryshojnë “ordër” herët a vonë do t’i nënshtrohen ligjeve të ndryshimeve politike, ndryshimeve organizative, shteterore, shoqërore deri sa rregulli të vendoset dhe shoqëria të funksionojë brënda parametrave normal, me një qeveri e cila qeveris dhe jo dikton, e cila ka aq fuqi sa e lejon kushtetuta dhe ndan pushtetin ashtu siç përshkruhet në kushtetute.

Ketu qëndron edhe fatkeqsia e popullit i cili është në botën e iluzioneve, për t’i shpëtuar trillimeve mediake, perdredhjeve partiake, mashtrimeve elektorale. Ne fakt, populli shqiptar përqafon çdo gje të re, të huaj vetëm si e si t’i bëj bisht asaj që duhet të rregulloj në shtëpinë e vet. Nuk shpjegohen ndryshe huazimet nga kultura të ndryshme (të cilat i respektoj) por nuk i përfytyroj si një nevojë imediate në kulturën tonë sepse nuk ka një baze filosofike për adoptimin e tyre.

Për shembull, shqiptaret janë lodhur nga negativja dhe duan të përqafojnë pozitiven. Shumë bukur, nuk ka asnjë gjë të keqe.  Sallone “yoga” joge janë hapur në Shqipëri që njerëz  të veçantë  dhe kush e perballon të praktikojnë meditimin paçka se sipërfaqsor. Një syresh quhet “Joga ekstazi nuk krijon vartësi”. Gjithashtu, sallone floku, mode, thonjsh, masazhi  janë hapur kudo dhe i sherbejnë popullates me passion. Kur njerzit e përballojnë s’ka asgjë të keqe. Por të gjitha këto janë indikues që vendi  ka hyrë në një multi-kulture nga e cila po merr elemente të lumturise se përkoshme, gratifikimit momentar, sipërfaqsor dhe po mbyll boshllëqet e krijuara nga neglizhenca e politikës qeveritare, nga korrupsioni shtetëror, sistemi i kalbur, apo moszbatimin politikave publike. Shkon apo nuk shkon në votime pak rëndësi ka. Me pak fjalë, vëndi ynë e ka gjetur lumturine në një moçal dhe i ka krijuar vetes kushte optimale për mbijetese.

GRID RROJI: AMERIKA DHE ZGJEDHJET

Vizita e fundit e Drejtorit për Europën Qendrore dhe Jugore në Departamentin Amerikan të Shtetit z. Xhonatan Mur dhe konferenca e tij me disa gazetarë të përzgjedhur është ngjarja që ka kapluar publikun shqiptar në këto të nxehta fushate zgjedhore.

Takimi me median ishte i menduar mirë, gjë që u vu re edhe nga përzgjedhja e kujdesshme e gazetarëve dhe opinionistëve në takim por edhe nga përzgjedhja e atyre që nuk ishin. Po ashtu, z. Mur ka një mënyrë të shprehuri shumë të kujdesshme dhe brenda kornizave diplomatike, e cila është e perfeksionuar me siguri gjatë një periudhe të gjatë shërbimi në diplomaci.

Siç pritej reagimet mbi deklaratat e tij ishin në varësi të pozicionimit politik të palëve. Edhe pse aty ishin thirrur gazetarë dhe jo politikanë, të gjithë ishin të qartë se po i flitej tjerakujt.

Ndër kalemxhinjtë e Berishës vihej re një eufori e përmbajtur e tipit “eh ç’ja futi Marshalli edhe këtë herë Ed Shalëgjatit”. Ata ju gëzuan shumë faktit që problemi i KQZ-së është tashmë “problem i të dyja palëve” dhe se zgjedhjet “garantohen edhe nga Kolegjit Zgjedhor”. Duke ju gëzuar asaj që ata e interpretuan si “fundosje” të Ambasadorit Arvizu në lidhje me vlerësimin e situatës në KQZ ata u përpoqën që t’a milnin sa më tepër bashkëbisedimin. Më kakareçi^* ndër ta ishte aq i entuziazmuar sa bëri një pyetje që jo që se kuptoi as vetë, por do i kishte nxjerrë problem të kuptuari edhe dijetarit të madh kinez Lao Cë.

Ndër kalemxhinjtë e Ramës, vihej re qartazi një tis zhgënjimi me gjuhën diplomatike e sidomos me fajësimin e të gjitha palëve politike për situatën e ngërçit politik në përgjithësi, dhe atij në KQZ në veçanti. Më kakareçi ndër ta u shpreh pas takimit se kot e paskësh humbur kohën e tij të vlefshme. Sigurisht që herën tjetër ambasada do bënte mirë të mos e ftonte sepse kësisoj ja kursejnë kohën, edhe pse besoj se në fund të fundit një shërbim i është bërë publikut shqiptar duke mos i lënë kohë atij të shkruaj atë ditë.

Ajo që duhet të na bëjë më shumë përshtypje është fakti se megjithëse ka njëzet vjet që politikanët tanë japin e marrin me ambasadorë, zv. Ambasadorë të fuqishëm, sekretarë politikë, zyrtarë të Departamentit të Shtetit të të gjitha niveleve, si dhe megjithëse një numër i konsiderueshëm shqiptarësh diplomohen çdo vit në katedrat e Amerikës, ende nuk e kanë mësuar abc-në e një diplomacie serioze si ajo amerikania. Si shqiptaro-amerikan dhe si studiues i fushës dëshiroj të ve në dukje disa nga mesazhet e qarta që vijnë nga Amerika për Shqipërinë bazuar në deklaratat publike të zyrtarëve amerikanë dhe Ambasadorit Arvizu.

Së pari, mesazhet diplomatike nuk mund të dalin nga kornizat profesionale të diplomacisë, siç do dëshironin disa, sepse ky është përkufizimi i profesionalizmit në diplomaci. Z. Mur nuk e ka për herë të parë një detyrë të tillë ( në shtete serioze e sidomos në SHBA nuk bëhesh drejtor duke paguar tek selia e partisë përkatëse) dhe as nuk mund t’a ulë nivelin e diskutimit në llumnajën që i kërkon niveli politik shqiptar. Insinuatat se politikën e jashtme amerikane mund t’a bëjnë lobistë sado të fuqishëm si Grupi Podesta tradhtojnë në rastin më të mirë naivitet, e në rastin më fatkeq padije të thellë. Madje pikërisht këtë lloj naiviteti të publikut dhe padije të medias shfrytëzojnë më së miri këto grupe për të mjelë paratë nga grupet mafjoze përkatëse në Shqipëri. Nuk duhet të harrojmë se lobimi është aktivitet ligjor në SHBA brenda disa parametrave të caktuar. Gjithashtu, nuk duhet harruar edhe se diktatorë si Gadafi dhe Mubaraku paguanin shumë herë më tepër se sa mund të paguajnë bandat politike shqiptare por kjo nuk jua zbuti dënimin e merituar që ju dhanë popujt përkatës. Madje, disa muaj para rrëzimit të qeverisë së tij Gadafi i tregonte paturpësisht shtypit ndërkombëtar “dobësinë” që kishte krijuar për ish Sekretaren e Shtetit Kondoliza Rajs i bindur tek paprekshmëria e vet. Mirëpo, qeveria amerikane është serioze, flet me gjuhë institucionale dhe interesat e SHBA-ve nuk i përcaktojnë lobistët.  Ndaj, Z.Mur flet me gjuhë diplomatike por duke shprehur parametra të qartë e të pakundërshtueshëm.

Së dyti, z. Mur dhe disa të tjerë që merren me çështjen e Shqipërisë janë fort të informuar mbi shkallën e pocaqillëkut që karakterizon skenën politike shqiptare, si dhe me flamurmbajtësit e palëve.  Ata e dinë se politika shqiptare sundohet nga banda mafjoze, ata e dinë se tashmë bandat jo vetëm nuk ruhen më nga sytë e publikut por banditët pretendojnë vende në parlament për t’u siguruar se nuk preken.  Ata e dinë po ashtu se retorika politike në Shqipëri është një fasadë e keqe e një parie sunduese e cila e urren popullin e vet. Ata janë të ndërgjegjshëm se zgjedhjet e ardhshme janë tejet të rëndësishme për popullin shqiptar, por edhe se bandat mafioze të politikës kanë interesa jetike në to. Po ashtu, ata e kuptojnë se këtyre bandave ju intereson më mirë t’a marrin peng proçesin se sa t’i nënshtrohen vullnetit të popullit.

Nuk është detyrë e tyre të gjykojnë e as të japin vlerësime publike mbi takimet që kanë me të ashtuquajturit udhëheqës shqiptarë të bandave mafioze të politikës. Detyra e tyre si përfaqësues të një shteti mik dhe aleat të Shqipërisë është t’u tregojnë të ashtuquajturve udhëheqës se cilat do ishin zgjidhjet më të mira, si dhe t’u tregojnë atyre ku e kanë kufirin në raport me interesat e SHBA-ve. Nuk është absolutisht detyra e tyre të përzgjedhin se me cilët të ashtuquajtur udhëheqës  do të bashkëbisedojnë. Kjo është detyra jonë dhe i përket vetëm shqiptarëve t’a bëjnë.

Së treti, Shqipëria është një vend mik dhe aleat i SHBA-ve( siç e ripërsëriti së fundmi në Uashington Ndihmës Zëvendës Sekretari Fillip Riker) dhe për këtë arsye Amerika do të jetë në të ardhmen e parashikueshme një pikë unike mbështetjeje jo vetëm për Shqipërinë por për të gjithë shqiptarët. Një pjesë të rëndësishme të kësaj mbështetjeje e ka komuniteti shqiptaro amerikan.Megjithëse më i pakët në numër në krahasim me diasporën në Greqi dhe Itali, kjo bashkësi është nga më vibrantet dhe më të arrirat edhe për shkak të mundësive dhe lirive që ofron demokracia amerikane. Kësisoj, ata që kërkojnë të përfitojnë nga një “përkeqësim” i marrëdhënieve shqiptaro-amerikane për interesat meskine të bandës mafioze që përfaqësojnë janë të destinuar të zhgënjehen në pritshmëritë e tyre në afatin e shkurtër dhe të gjatë. Ata mund t’a kenë ndarë pushtetin sot me anë të pakteve të ngjalave, por nuk duhet t’i gënjejë mendja se i kanë vënë në gjumë shqiptarët apo miqtë e tyre.

Zgjedhjet që po afrojnë nuk janë të bandave mafjoze të politikës shqiptare të cilat luftojnë për mbijetesë. Zgjedhjet janë të të gjithë shqiptarëve, brenda dhe jashtë vendit, atyre që votojnë dhe atyre që nuk votojnë, atyre që u përdoret emri dhe atyre që u paguhet bileta për të votuar, por edhe i emigrantëve të cilët financojnë shtetin shqiptar i cili sakaq ua mohon të drejtën e votës. Ndaj, dhe SHBA-të theksojnë se ata që kërkojnë t’i përdorin zgjedhjet si mjet politik për t’i përçarë shqiptarët në vend që t’i bashkojnë, për t’a rrënuar stabilitetin në vend që t’a forcojnë, për ta minuar demokracinë në vend që t’a zhvillojnë do t’a vendosin veten në rrugë përplasjeje me SHBA-të.

Së katërti, dua t’i rikthehem rolit të medias në informimin e publikut. Gazetarët e përzgjedhur për të marrë pjesë në takimin me z. Mur ishin- me përjashtim të kakareçëve të cilët duheshin për garniturë- më profesionalët në vend. Është e habitshme që në një vend me një treg gazetarie kaq të vogël sa ky i joni të kemi një numër të konsiderueshëm profesionistësh me ekperiencë të cilët dinë t’a kryejnë profesionin. E megjithatë, media shqiptare ka kohë që është dorëzuar për t’u bërë edhe ajo një pjesë e parisë së Tiranës. E ndarë në klane përkatëse, me përjashtime të vogla, ajo jo vetëm që nuk informon por as që merr mundimin të dalë nga strofulla e ngrohtë dhe e rehatshme e TIranës për të matur pulsin e shqiptarëve.  Ndoshta një mesazh i tërthortë i bashkëbisedimit me median i z. Mur ishte pikërisht dërgimi i një sinjali medias të fillojë të luajë rolin e vet të domosdoshëm si përçuese e së vërtetës, në interesin e vetëm të publikut shqiptar.  Unë kam besim se media shqiptare i ka kapacitetet e nevojshme.

Në vend të mbylljes, zgjidhjet nuk duhet t’i presim të na vijnë me parashutë nga Amerika, ato duhet ti gjejmë ne shqiptarët. Në këto zgjedhje ka ardhur koha që t’i tregojmë bandave kriminale të parisë së Tiranës se ne nuk pajtohemi më me gjendjen llumnajën që ato kanë krijuar për të na sunduar. Për të mundësuar një fillim të ri duhet së pari t’u japim sinjalin se gjendja aktuale është e papranueshme. Për disa kjo do të përkthehet në votimin e forcave të treta, për të tjerë duke ju përgjigjur nismave për t’a zhvlerësuar votën me kryq apo sido tjetër. Ajo që ka rëndësi është t’i tregojmë parisë se ne nuk pajtohemi me gjendjen.

BOJKOTIMI I ZGJEDHJEVE: HAPI I PARE DREJT DEMOKRACISË SË VËRTETË

Në shtetin shqiptar do të ketë zgjedhje por nuk ka zgjidhje. Të gjithë këta janë pjesë organike e parisë së Tiranës. Ata përfaqësojnë interesat e një grushti oligarkësh ekonomikë e politikë të klaneve kriminale të drejtuara nga Sali Berisha, Edi Rama, Ilir Meta dhe të tjerët. Ja disa nga arsyet pse duhen bojkotuar zgjedhjet:

Unë them se të gjithë këta nuk kanë pikë dashurie për popullin shqiptar, nuk kanë pikë dhëmbshurie për të varfërin, nuk kanë mirëkuptim për të pamundurin, nuk kanë mëshirë për të mjerin, nuk kanë vetëdije shoqërore e mendësi shtetari. Ti mund të shkosh të votosh për cilin të duesh nga këta por asgjë nuk do të ndërrojë. Prapë do të jesh pjesë e një populli që këta e quajnë “këta pisa.” Prandaj duke mos ua dhënë votën këtyre që të urrejnë e të përbuzin, që duan të të rrjepin e të të shfrytëzojnë nuk bëhesh me vetëdije pjesë e krimit që po luhet e që do të luhet edhe më me dhimbje mbi ty e mbi familjen tënde mbas këtyre zgjedhjeve.

Unë them se këta nuk punojnë për ta vënë shtetin në shërbim të të gjithë shqiptarëve por vetëm për ta vjedhur e grabitur për veten e tyre. A nuk të mjafton ajo që sheh e përjeton përditë? A nuk i sheh se si i vodhën të mirat që u prodhuan me aq mund e gjak e që u përkisnin të gjithëve, i ropën shqiptarët nga e mira publike e kolektive, i shitën pasuritë e vlerat, i shfrytëzuan si deshën vetë burimet e shtetit? A nuk e sheh se si na kanë zhytur në borxh publik, na kanë mashtruar, rrejtur, dhe grabitur? Në se ua jep votën këtyre, cilitdo prej tyre, do të bëhesh pjesë e krimit të pashembullt që u luajt kundër shqiptarëve. Prapë do të jesh pjesë e një populli që këta e urrejnë, e neverisin dhe e përbuzin. Por do të jesh si ai që e lë pasurinë në dorën e hajnave. Prandaj duke mos ua dhënë votën këtyre që të urrejnë e të përbuzin, që duan të të rrjepin e të të shfrytëzojnë nuk bëhesh me vetëdije pjesë e krimit që po luhet e që do të luhet edhe më me dhimbje mbi ty e mbi familjen tënde mbas këtyre zgjedhjeve.

Unë them se këta do të bëjnë gjithcka që munden që të vazhdojnë degjenerimin e zvetënimin e shoqërisë shqiptare. Këta që nuk e lëvizën as gishtin kur kriminelët e banditët më të fëlliqtë trafikuan cdo gjë të shenjtë që ne kishim, kur shoqëria shqiptare jetonte nën terrorin e bandave që punojnë për ta nuk kanë ndryshuar. Këta që nuk kanë pasur mëshirë për asgjë, nuk do të kenë mëshirë për ty nesër. Këta që kanë trafikuar fëmijë, vajza, armë, drogë, e gjithcka tjetër nuk do të kenë mëshirë për ty e për familjen tënde nesër. Prandaj duke mos ua dhënë votën këtyre që të urrejnë e të përbuzin, që duan të të rrjepin e të të shfrytëzojnë nuk bëhesh me vetëdije pjesë e krimit që po luhet e që do të luhet edhe më me dhimbje mbi ty e mbi familjen tënde mbas këtyre zgjedhjeve.

Unë them se këta kanë vetëm një Zot që është paraja. Për para këta kanë shitur shpirtin e tyre, për para këta do të bëjnë gjithcka që u thotë shpirti i tyre i uritur e meskin, sepse skllevërit e zvetënuar e të ndërgjegjshëm të një sistemi nuk bëhen dot bukëdhënës e frymëzues për brezat e ardhshëm. Këta duan të pasurohen me cdo kusht. Tani që nuk kanë ku marrin, ku të vjedhin, ku të privatizojnë, ku të korruptohen, do të drejtohen të të hanë ty me gjithë kocka, me gjtihë atë pak mall që ke, gurë e tulla që i quan pasuri, me atë apartament ku fut kokën, me atë grusht parash që i ke ruajtur për ditën e zezë. Sepse këta nuk njohin gjë tjetër vec erës së parasë. Prandaj, duke mos ua dhënë votën këtyre që të urrejnë e të përbuzin, që duan të të rrjepin e të të shfrytëzojnë nuk bëhesh me vetëdije pjesë e krimit që po luhet e që do të luhet edhe më me dhimbje mbi ty e mbi familjen tënde mbas këtyre zgjedhjeve.

Unë them se këta duan të na skllavërojnë e të na bëjnë që të punojmë për bukën e gojës. Këta e kanë sjellë punën që për bukën e gojës njerëzit shesin nderin. Ata që sot shesin nderin, nesër do të shesin jetën e fëmijët e tyre. Sepse këta e dinë shtegun se si të skllavërojnë njeriun. Sot të bëjnë të dalësh në miting, të kërcënojnë me vendin e punës, të mbajnë varur, të korruptojnë, të degjenerojnë si duan ata vetë. E mendon se do të ndryshojnë nesër? Duke mos ua dhënë votën këtyre që të urrejnë e të përbuzin, që duan të të rrjepin e të të shfrytëzojnë nuk bëhesh me vetëdije pjesë e krimit që po luhet e që do të luhet edhe më me dhimbje mbi ty e mbi familjen tënde mbas këtyre zgjedhjeve.

Unë them se duke mos ua dhënë votën këtyre je duke treguar karakter dhe virtyt qytetar. Këta duan të të kthejnë në kafshë me të drejtë vote. Këta duan të të kthejnë në injorant me diplomë. Këta duan të të kthejnë në pronar në tokën e paligjshme por nën kontrollin e tyre. Këta duan të të kthejnë në njeri që shet nderin për paranë. Këta duan të të kthejnë në njeri që për jetën e vet shet fëmijët e vet. Këta duan të të kthejnë në njeri që kurvninë e konsideron virtyt, që poshtërsinë e konsideron zgjuarësi, që maskarallëkun e sheh si sjelljen burrënore. Këta duan të të kthejnë në qorrshurdhmemec politik që pranon vjedhjen massive e krimin që kanë bërë këta vetem për të siguruar mbijetesën e ditës e bukën e gojës. Duke mos ua dhënë votën këtyre që të urrejnë e të përbuzin, që duan të të rrjepin e të të shfrytëzojnë nuk bëhesh me vetëdije pjesë e krimit që po luhet e që do të luhet edhe më me dhimbje mbi ty e mbi familjen tënde mbas këtyre zgjedhjeve.

Une them se duke mos ua dhënë votën këtyre horrave e maskarenjve ti po tregon se ende ka shpresë për shqiptarët. Sepse bojkoti nuk është qëllim në vetvete. Bojkoti është hapi i parë në rrugën e vështirë të ndryshimit, të fillimit të ri, të një rruge që do të bëjë një shoqëri normale. Bojkoti i këtyre zgjedhjeve ua heq lustrën shfaqjeve publike që kushtojnë miliona euro e që nuk bëjnë asgjë për ty. Bojkoti është hapi i parë me pa rrotull e me kuptue se ka të tjerë që nuk e duan këtë gjendje. Bojkoti është hapi i parë me u nda me të keqen. Bojkoti është momenti kur ti shkëputesh nga kontrolli i ujkut që të ka kapur për fyti. Sepse ti mund të bësh c’të duash, këta duan vetëm të pinë gjak. Po ta kuptosh se vota është plumb, atëherë nuk do të bësh vetëvrasje duke ua dhënë votën këtyre por do ta drejtosh votën-plumb aty ku duhet.

Unë them se kombi shqiptar ka shumë shembuj që duhen ndjekur, ka djem e vajza që duan të japin gjithcka. Kërkoji në rrugën tënde. Aty janë. Ata janë ti, motra, vëllai, djali e vajza, mbesa e nipi, shoku e shoqja, ata që ty nuk ta merr mendja, sepse janë edhe në kalimtarët e rrugës dhe në ata që ti nuk I njeh sepse nuk të lë llapaqenëria mediatike. Ata që nuk ta mbushin mendjen por që duan të punojnë për të mirën e shqiptarëve, për një shtet-komb normal, për një ekonomi kombëtare, për një shoqëri që e mbron nderin e dinjitetin e qytetarëve të vet, për një system shoqëror që mbron të pamundurin, të varfërin, fëmijët, gruan shqiptare janë aty me ty.  Ata njerëz janë e nesërmja jote. Duke mos ua dhënë votën këtyre që të urrejnë e të përbuzin, që duan të të rrjepin e të të shfrytëzojnë nuk bëhesh me vetëdije pjesë e krimit që po luhet e që do të luhet edhe më me dhimbje mbi ty e mbi familjen tënde mbas këtyre zgjedhjeve por bëhesh pjesë e zgjidhjes që fillon me dështimin e me cjerrjen e maskës së kësaj parie kriminale.

Unë them se edhe po nuk pate besim se dick aka me ndodhë, mos u bëj pjesë e të keqes. bojkoti eshte qe te mos shkosh fare te votosh. ama, nese shkon e voton, voto ndërgjegjen tënde. Vëru një vizë të gjithëve. Kur të dalësh nga salla do të shohësh ata komisionerët e shitur që rrinë aty gati për të vjedhur të ardhmen tënde por do të jesh i ndërgjegjshëm se ata do të vjedhin votën, por nuk mund të vjedhin nderin e ndërgjegjen. Mos voto për sot, mendo për nesër. Sepse vota e jote vendos të ardhmen tënde dhe të fëmijëve tuaj. Sepse vota që hedh është plumb dhe moa ia drejto atë plumb fëmijëve tuaj. Drejtoja atyre që të urrejnë e të përbuzin, që duan të të shfrytëzojnë, e të të grabisin, të të rrjepin e të skllavërojnë. Sepse jemi një hap në buzë të greminës dhe cdo votë kundër parisë, cdo votë për bojkot, e mbush të ardhmen me shpresë. Vuri një vizë të shkuarës. Duhet një fillim i ri, dhe cdo fillim i ri fillon me ndarjen nga e shkuara, sidomos kur ajo është kaq e zezë dhe e vuajtur sa e shkuara e ne shqiptarëve.

INTERVISTE ME Z. JAKUP GJOCA TE GAZETES “TELEGRAF” 05.28.2013

Zoti Rama, si do ta vlerësonit aktualitetin politik në Shqipëri, në këtë pragzgjedhjeje?

Kur shihet me objektivitet, gjendja është katastrofike. Shteti shqiptar sundohet me dorë të hekurt nga paria e Tiranës që është një grup familjesh mafioze që tashmë e kanë treguar fytyrën e tyre të vërtetë. Kjo pari politike është edhe paria ekonomike e kulturore, sepse shumë nga prijatarët e këtyre familjeve e përdorën dijen që kishin fituar brenda e jashtë vendit, për t’u afirmuar si figura qendrore të tranzicionit. Po ashtu edhe profesionistët e rinj që dolën nga radhët e tyre u bënë biznesmenë, politikanë, edhe mafiozë duke u integruar në strukturat e parisë. Shtoi këtyre edhe botën e pasuruar marramendshëm të krimit. Fuzioni i këtyre tre lloj segmentesh çoi në transformimin e parisë shqiptare që tani është thelbësisht një pari politike oligarkike – sepse janë shumë pak familje që kontrollojnë shtetin, politikën; plutokratike – sepse 80% e pasurisë kombëtare është përqendruar në duart e 4% të shoqërisë shqiptare; kleptokratike sepse shteti është i kapur; dhe është pari mafioze sepse aleanca e parisë politike me klanet mafioze është konsoliduar deri në atë pikë saqë politikanët janë thjesht instrumente të klaneve mafioze dhe tani I ke mafiozët si kandidatë për deputetë. Në drejtimet kryesore, shteti është I falimentuar, ekonomia është përtokë, shteti dhe njerëzit janë të mbytur në borxhe, rinia është pa shpresë, mosha e tretë janë pa mbrojtje, shteti e ka humbur sovranitetin, zvetënimi moral ka arritur nivele katastrofike, trafiqet e drogës, të fëmijëve, të armëve e të njerëzve po lulëzojnë, e kështu me radhë. Por gjendja është bërë edhe më e frikshme nga sulmi që paria I bën shtetit. E vetmja rrugë pasurimi që këta kanë gjetur është që të kapin shtetin. prandaj edhe poltiika është në plan të parë, hidhen miliona euro në fushatë, për të maskuar realitetin dhe për të fituar legjitimitetin. Megjithatë, këto miliona nuk e fshehin dot gjendjen e krizës së thellë.

Nëse edhe të hënën nuk rikompozohet KQZ-ja, a mund të shkojmë në zgjedhje me KQZ me 4 anëtarë?

Në zgjedhje mund të shkohet gjithsesi por besoj se KQZ do të plotësohet në minutën kur s’mban më, ose me pak presion e me një shitje alla TV Klan publikut, sikur dicka ndodhi, d.mth. do te paraqitet loja sikur do te kete presione formale nga jashte, ose sikur, me nje shkelje syri, “është në interesin tonë.” Por po nuk qenë krejt të sigurtë për numrat, dhe duket se nuk janë, sepse numrat jane ne kufinjte e 71-69 do të bëjnë gjithcka që të minojnë legjitimitetin e zgjedhjeve, që edhe keshtu janw te kompromentuara. Shkurt ne zgjedhje mund te shkohet edhe me 4 anetare. Do të luhet loja e lënies së fajit kundërshtarit dhe do të vazhdohet sikur kjo gjë nuk ka rëndësi.

Mosgjetja e kompromisit, mund të jetë 100 % faj i maxhorancës?

Këta i bëjnë të gjitha pisllëqet bashkë. Përqindja e fajit nuk ka rëndësi.

Opozita a ka kontribuar sa duhet në gjetjen e konsensusit për të kapërcyer konfliktualitetin e KQZ?

Edhe pse sundojnë bashkë, këta nuk i besojnë njëri tjetrit dhe e vetmja mënyrë që mund të mbijetojnë është duke krijuar sherr. Sepse nuk eshte vetem sherri per KQZ, tani po shohim se sherri po perhapet si zjarri ne te gjitha nivelet. Sa me shume afron data e zgjedhjeve, aq me shume rritet mundesia e perplasjes. Menyra se si eshte ndertuar sistemi politik dhe vete sistemi zgjedhor krijojne mundesi per perplasje te vazhdueshme dhe qe mbetet endemike dhe e rrezikshme.

Mund ta perceptojmë si sfidë politike nga politika ( maxhorancë e opozita, veçmas apo bashkarisht) mosmarrjen parasysh të apeleve të ndërkombëtarëve për një KQZ të pavarur, apo qëllimi i marrjes së pushtetit me çdo çmim, ngrihet mbi çdo parim dhe ligj nga forcat politike?

Institucionet zgjedhore janë dëmtuar në mënyrë të pariparueshme, si në strukturë ashtu edhe në drejtim të legjitimitetit e të besueshmërisë. Le t’i rindërtojë sa herë që t’ia ketë qejfi parisë së Tiranës, por tashmë, në kulm të fushatës, cdo rikonstituim do të ndodhë me një cmim të kripur të humbjes së legjitimitetit. KQZ është e diskredituar, le të cojë kë të dojë opozita, me 1 Qershor ose me 15 qershor. Po ashtu, KZAZ-të do të jenë edhe më të diskredituara, ashtu si edhe komisionet dhe e e gjithë struktura zgjedhore. Sa më e madhe frika e parisë për humbjen e zgjedhjeve, aq më e madhe do të jetë edhe  ndërhyrja politike. Nuk duhet shumë për ta ndalur motorrin, vetëm ca kokrra rërë e pak ujë. Pasoja do të jetë përplasja e pashmangshme në njërin nga tre nivelet institucionale. Kolegji zgjedhor nuk pi ujë. Rëra do të hidhet në qendrat e votimit.

Në parim, ndërkombëtarët nuk duhet të ndërhyjnë. Por këta ndërhyjnë sepse kanë interes për të ruajtur stabilitetin. Mirëpo stabiliteti që duan të huajt është formal. E nga ana e tyre, këta politikanët tanë e duan pushtetin me cdo cmim. Në këto kushte kur duket se numrat do të jenë aty-aty, tundimi është shumë i fortë për me i vjedhë votat dhe me e shtye fitoren nga ana e vet.

Me një fjalë, kjo është thjesht llogari. Nuk e di për cfarë sfide politike flisni ju, këtu politika bëhet me stërkëmbsha. KQZ është institucioni më i varur politikisht në shtetin shqiptar. Atje dergohen njerëzit më të besuar politikisht. Ja, dy ish-kryetarët e KQZ në momentet kritike, Ilirjan Celibashin dhe Arben Ristanin I ke në lista të sigurta. Nuk e kanë ndrruar mendjen në një ditë këta, vegla kanë qënë, si vegla po sillen. Se mos beson njeri qe Lefteri lleshi, Jani Jani apo Ilirjan Muho ishin te paanshem.

Nëse nga një pjesë e opinionit asnjanës, shprehet se maxhoranca e sotme është lodhur, është konsumuar në 8 vjeçarin qeverisës, ju si e shpjegoni që opozita, e sidomos PS-ja nuk ka marrë atë përqindje besimi të elektoratit- të paktën atë që tregojnë sondazhet, por është e barabartë me PD-në?

Po për cfarë besimi flisni? këta janë të gjithë hajna e maskarenj, këtë e dinë të gjithë, edhe këta vetë. Këta e kanë mendjen me vjedhë nga thesari i shtetit. Populli ka nisur ta kuptojë më në fund se kjo është loja e tyre. Kur dikush del e vjedh si bandë i ndajnë punët. Njëri të vjedh dhe tjetri të merr me të mirë. Njëri bën si mirë “hajde ti se e zgjidhim këtë punë më kallzo cfarë të ndodhi” tjetri të vjedh paratë e ikën dhe në darkë i ndajnë bashkë. PS dhe PD janë dy duar të një trupi. Njerëzit e kanë kuptuar me kohë dhe tani e kuptojnë më qartë këtë. Këta janë të diskredituar, jo të lodhur. Se kur vjen puna me vjedhë, këta punojnë 24 orë, shtatë ditë në javë.

çfarë duhet të shpresojnë shqiptarët nga rezultari i 23 Qershorit?

Asgjë. Do të jetë e njëjta gjendje. Të njëjta zare janë hedhur edhe një herë, me përdorë gjuhën e Tiranës, hep-jek, shesh-besh.  Në rastin më interesant, do të ndrrojë hajnat, në krye të shtetit. Kaq.

Sa vlerë reale ka miratimi i 3 ligjeve, kur ndërkohë, po këta ligjbërës, kanë shkelur Kodi Zgjedhor për KQZ-në, duke  hedhur në erë mirëbesimin dhe legjitimitetin e procesit zgedhor?

Po asnjë farë vlere nuk ka. Kjo është thjesht demagogji e propagandë për budallenjtë që duan të besojnë diku, te dicka që do të ua zgjidhë të gjithë hallet. Këta kanë gjetur këtë përrallën e integrimit. Shqiptarët duhet ta ngulin mirë në kokë: nuk ka integrim për shqiptarët. Integrimi duhet të ndodhë midis shqiptarëve vetë. BE është në krizë, ka thënë se nuk ka zgjerim deri në vitin 2027, dhe ne flasim për integrim, kemi parti integrimi, qeveri integrimi dhe tani duam të heqim edhe vizat për në SHBA! Pastaj, kush ka besuar ndonjëherë në procesin zgjedhor???? Po kush beson??? Mulliri i tyre i propagandës bluan fare pa kokrra por kjo tregon nivelin e përbuzjes që këta kanë për shqiptarët.

A ka interes qe ky sistem politik të ndryshojë për të mirë?

Paria nuk ka interes. Populli ka. Të huajt duan stabilitet. Se cfarë bëjmë ne me veten, është problem i jonë. Por duhet punuar fort dhe I duhet treguar popullit se cila është rruga. Koha ka ardhur për një fillim të ri dhe ai nuk vjen dot nga paria. Çdo ditë e më tepër kjo bëhet e qartë si drita e diellit. Nevoja për ndryshim është e pashmangshme. Ndryshimi duhet mbështetur në vlerat e vërteta të një populli si shqiptarët dhe në një projekt të ri modernizues, të balancuar dhe të mbështetur në themelet e forta të elementëve të mëposhtëm. Së pari, në identitetin e padiskutueshëm të shtetit-komb. Së dyti, në një sistem politik demokratik. Së treti, në një administratë shtetërore të pakorruptueshme e të mbështetur në ligj. Së katërti, në një ekonomi tregu të institucionalizuar ku i jepet përparësi prodhimit kombëtar. Së pesti, në një politikë të jashtme të bazuar në interesin kombëtar. Së gjashti, në luftën e pakompromis kundër krimit e kundër të keqes, në çdo formë që të materializohet e keqja shoqërore. Së shtati, në krijimin e në kultivimin e vlerave të vërteta të një shoqërie që krijon mundësi për të gjithë. Së teti, në kultivimin e vlerave të një shoqërie civile efektive. Së nënti, në ndërtimin dhe konsolidimin e strukturave të shërbimeve shoqërore si edukimi, shëndetësia, e mbrojtja e fëmijëve dhe e pensionistëve. Më në fund, por jo më e fundit, ndërtimi i strukturave funksionale të një sistemi të partive politike i cili të avancojë e të mbrojë interesat e bashkësisë ligjore-politike me mjete legjitime demokratike.

Çdo përpjekje për ndryshim, qoftë në formën e një programi politik, qoftë në formën e një pakete ndryshimesh ligjore, qe nuk mban parasysh këto parime themelore, është e destinuar që të dështojë. Këto elemente janë pjesë e pandashme e çdo projekti për shërimin e përmirësimin e gjendjes. Por, ata që marrin përsipër këtë detyrë, duhet të jenë të përgatitur që të përplasen me një pari që do të përdorë çdo mjet në dispozicionin e saj, edhe në format ekstreme të dhunës e të terrorizmit shtetëror. Rruga është e qartë.

A mund të reformohet së brendshmi ky sistem politik, ekonomik, shoqëror, dhe kjo kastë (klasë) politike 22 vjeçare, e cila është ndërtuesja e interpretuesja e këtij sistemi?

Po nuk priten pushtues qe te na bejne njerez. Sepse pushtimet bejne skllever e jo njerez. Dhe ne I kemi pasur rreth e rrotull te huajt tash 22 vjet dhe nuk janë të zotët të na bëjnë përsëmbari. Ne kemi shtetin tone, le te ndertojme strukturat qe na ndihmojne me arrite objektivat e shoqerive normale, d.m.th., sigurimin e jetes, te nderit, te dinjitetit, te begatimit e te mbrojtjes per popullin tone.  sistemi mund ët reformohet nga brenda, dhe ai do te ndryshohet e përmirësohet me përfshirjen e popullit, të rinisë, të emigrantëve të edukuar jashtë dhe të profesionistëve, qoftë edhe në moshë, në politikë.

Edhe pse do të jetë një ndeshje sy për sy e dhëmb për dhëmb, do të ketë vend edhe për parinë. Gjithkush duhet të funksionojë në një shtet normal që ka shtërngesa ligjore të forta, ata që kanë bërë krime të dënohen, por të gjithë duhet të kenë mundësinë të ndryshojnë për mirë.

Duke qënë se Koalicioni i së majtës, ka LSI-në, e cila bashkëqeverisi për 4 vjet me PD-në, besoni se do të kemi rotacion politik, nëse fiton apo do të kemi Ndryshimin e progresit të kërkuar e të dëshiruar?

Po cfarë rrotacioni, more aman? Këta e kanë mendjen tek rradha e pirjes së gjakut. Politika shqiptare është si politika e cimkave. Ato rrinë gjashtë vjet pa pirë gjak por kur fillojnë kanë etje pwr tw pirw sa për gjashtë vjet. Këta duan të jenë si cimkat. Të pinë gjakun tonë, dmth, të vjedhin sa të munden, në gjashtë muaj të pasurohen për gjashtë breza, dhe mandej flasin për rrotacion. Nuk e kam parë një politikan të dalë e të lypë për bukën e gojës, të ecë në këmbë, të cojë fëmijët në shkollë publike, të bëjë punë vullnetare. Asgjë e re. po përziejmë kazanin e plehrave politikë. Këta ishin në qeveri dolën tre muaj në opozitë. Demokracia nuk është rrotacion, demokracia është që të bëhet zgjedhja më e mirë. Zgjedhjet që kemi ne janë mizerje dhe të dyja të këqia e prandaj duhen refuzuar. Gjarpëri blu e gjarpëri rozë. Ku ëështë dallimi?

A duhet të jetë kushtëzimi i këtij Ndryshimi demokratik, që shtrohet domosdoshmëri nga zgjedhjet e 23 QERSHORIT, rishikimi i Kushtetutës, për të korrigjuar ato ndryshime që u bënë në 2008-n, pasojat e së cilës është përqëndrimi i të gjitha pushteteve në një dorë?

Kushtetuta duhet rishikuar e ndryshuar sepse nuk funksionon. Po kush do ta bëjë? Këta punojnë për vete. Si thonë myzeqarët, gjeti buallica baltën dhe ra rehat.  Edhe ndryshimet do ti bëjnë kur iu intereson dhe si iu intereson. Dhe do të rrinë po aty ku janë tani. Këtu duhet ndrruar kushtetuta, dhe duhet bërë funksionale e duhet vënë në shërbim të mirëfilltë publik struktura e shtetit. Kush do ta bëjë? Hajnin kur e bën polic e ka mendjen prapë me vjedhë. Këta kanë të njëjtën mendësi. Duhet një forcë e re, me njerëz të rinj dhe me mendësi tjetër.

Të paktën këtë premtim nuk e kemi dëgjuar nga opozita. Mendoni se nuk është ky prioriteti i saj strategjik?

Opozita don me cdo kush të kapë kontrollin e shtetit. I ka marrë uria keqas dhe nuk shohin gjë vec parave. Këta duan marrëveshjen me Saliun dhe I thonë “ik me nder.” Aty është e gjithe puna, na e lësho karriken ne. si e thashë më lart, këta nuk kanë ndërmend me ndrrue gjë.

A është Edi Rama lideri i cili mund të realizojë ato tranformime demokratike që nuk janë realizuar 22 vjet deri tani dhe ta çojë Shqipërinë në BE, apo është udhëheqësi i forcës politike më të madhe opozitare?

Po cfarë demokracie? Në cfarë bote jetoni ju?  Këtu është oligarki, këta janë hajna, këta vjedhin bashkë. Edi Rama, Sali berisha Ilir Meta, Fatmir Mediu e me radhë. Këta do të sillen katër vjet rreth mullarit të barit të thesarit dhe aty mbaron puna. Nuk ka BE për ne, ta heqin nga mendja shqiptarët.

Integrimi deri tani është mbajtur peng i mosgjetjes së konsensusit pozitë-opozitë. Përse duhet të jemi optimistë, se çdo rezultar zgjedhor, mund të ndihmojë, që pozita-opozita do të kenë vullnetin politik-kësaj here- për të bashkëpunuar për integrimin?

Po cfarë pengu? BE nuk don qe shteti shqiptar te jete pjese e BE. Duhet të jemi optimistë? Po asgja nuk ka me ndodhë. nuk janë tre ligjet problem. Këta janë bashkë por nuk është integrimi që nuk ka me ndodhë zgjidhja. Sepse ashtu I thuhet që të ngopesh me lugë të zbrazur. Zgjidhja është bojkotimi, vota e bardhë, vota kundër, ndërtimi i një koalicioni qytetar për liri e demokraci. Këtu duhen bërë bashkë këto grimcat e shoqërisë civile që synojnë ikjen nga kontrolli i parisë. Ose duhen mbështetur alternativat që janë jashtë strukturave të këtyre, si dy partitë që do ju krijojnë probleme të dy koalicioneve si FRD e AKZ ose duhet ndërtuar një strukturë civile me inisiativat “Bjeri Vize”, “Vota e Bardhe,” Levizja “Vota e Protestes”, “Hiqu Kryq,” Blogun “Demokracia Direkte” dhe ata të tjerët që kanë thënë tash sa vite, “Bojkot: Vota Shkon Kot.” Sepse, nuk ka më zgjidhje të tjera. Po nuk u veprua kështu, këta prijatarë të parisë së Tiranës do të dalin e të thonë se ju na e dhatë të drejtën të bëjmë të keqen që bëmë, sepse në kaq ditëm, nuk kishte të tjerë, dhe ju na zgjodhët, nuk iu detyruam ne. Se ja shih edhe koalicionet që kemi ndërtuar, ju i zgjodhët. E sa për integrimin ajo është një përrallë e parealizueshme.

E MIRA DHE E KEQJA NË POLITIKËN SHQIPTARE II –

E keqja në jetën publike

Nuk them ndonjë gjë të re po të përsëris se e keqja helmon dhe vret jetën shoqërore dhe e mira shëron dhe e lulëzon jetën shoqërore. Sepse e keqja mund të jetë në interes të një njeriu të vetëm por jo të të gjithë të tjerëve në një shoqëri. Edhe atij që, për pak kohë i bën mirë, e keqja e gjen mënyrën për me ia shkatërrue jetën, sepse një herë që zbulohesh, e nuk dilet lehtë nga lëkura, do të vazhdosh të sillesh ashtu si je në të vërtetë.

Prandaj ka grupe e kombe që mund të bëhen xhelatët e vullnetshëm të dikujt apo skllevër të një ideje absurde, dhe në emër të asaj ideje të bëjnë atë që nuk mund të merret me mend. Këtë e kam shpjeguar në një shkrim tjetër. Këto grupe sillën kështu me grupet e tjera, por përbrenda grupit edhe këta kanë rregulla e norma sjelljeje që i ruajnë dhe i mbrojnë pjestarët e grupit nga të tjerët.

Mirëpo edhe brenda këtyre grupeve e keqja e nxjerr kokën por është e dënueshme sepse e mira e grupit vjen përpara gjithckaje tjetër. E keqja, në cdo grup, sin ë familje ashtu edhe në komb, vjen kur njeriu punon vetëm për interesin e vet të ngushtë. E keqja vjen kur në rrugën e vet për të siguruar mbijetesën e pasurimin individi nuk njeh asnjë shtërngesë apo pengesë dhe për ma tepër e kthen këtë sjellje në thelb kanibaleske, sepse kështu po lufton kundër njerëzve tuaj, në virtyt. Në botën shtazore ka shumë shembuj të tillë kanibalizmi dhe më i qarti mbetet krokodili.  Krokodili kujdeset për vezët etj., por e han pjellën e vet sapo hidhet në ujë. Ama, kur rritet mjaftueshëm krokodilët nuk e prekin njëri tjetrin.

Në nivelin e shoqërive njerëzore, nga këndvështrimi i të dënuemit me u përpi, e keqja është gjendja kur njeriu në një shoqëri është i pashpresë, pa dinjitet, pa mundësi me jetue normalisht dhe me iu gëzue vetes dhe të tjerëve, i përdorur, i skllavënuar dhe me ndjenjën e të kënunit gjithherë i pamoralshëm dhe i ndytë.  Ajo që e bën të keqen të frikshme është normalizimi i saj, momenti kur gjithkush në një shoqëri e sheh të keqen si dicka normale, të natyrshme, si të vetmen gjendje e mënyrë sjelljeje të moralshme, që bëhet e moralshme sepse kështu sillet gjithkush. Me një fjalë, ashtu si në Rrethin e Ferrit e keqja triumfon kur gjithkush që ka zbritë me sjelljet e veta në Rrethin e Ferrit transformohet në gjarpër dhe nisë të hajë të sapozbriturit në Ferr.

Popujt dhe kombet e tjera e kanë gjetë mënyrën me analizue të keqen duke iu kthye shembujve të historisë së tyre, duke e parë si kategori filozofike, apo duke e ritualizue e normalizue ideologjikisht për me i shërbye interesave të një grupi të vogël sundues. Por, ne, shqiptarët, kemi një natyrë specifike, histori e gjendje të vecanta që kërkojnë reflektim të thellë sepse vijmë nga rrugë paralele, me përvoja të ndryshme, pa një shtet-komb të mirëfilltë, dhe mbi të gjitha, me sundues që kanë ardhur njëri pas-tjetrit dhe që interesin e kombit nuk e kanë pasur gjithnjë parësor. Kjo që ndodhi mbas rënies së sistemit parti-shtet, është shumë ilustruese në lidhje me sjelljen e parisë.

Prandaj ia vlen që me e cek pak se si shfaqen e mira dhe e keqja në jetën publike e politike tonën. Por më parë ia vlen që duke e shkëputur idenë e mendësinë e të keqes nga feja të shohim se nga vjen e se si manifestohet ajo në jetën shoqërore

Nga Vjen e Keqja?

Njeriu është një gjallesë që kërkon me mbijetue dhe në procesin e mbijetesës morali dhe vlerat që ka janë të kushtëzuara nga rrethanat, nga zgjidhjet që gjen dhe nga vlerat kulturore të grupit të cilit i përket. Mirëpo e keqja nuk ekziston pa të mirën, sepse terri i natës kuptohet kur ka dritë. Si njerëz e si qënie shoqërore, edhe ky dyzim na shtyn me reflektue mbi sjelljen tonë. Si grupe, ky dyzim përcakton rrugën që marrim, moralin e kohës në të cilën jetojmë dhe vlerat sunduese në një shoqëri. Përtej përrallave të zakonshme, ne shqiptarët kemi harxhue disa qindra vjet të ekzistencës tonë si komb në mesjetë duke mbrotjur një pikëpamje të tillë. Në fakt, edhe origjinat si komb i kemi pikërisht tek këto luftëra që kemi zhvillue duke mbrojtur pikërisht këtë pikëpamje filozofike. Ajo përkrenare e trashëguar në familjen e Skënderbeut, i ka rrënjët thellë në histori dhe është një objekt që flet shumë për ne si komb se sa legjendat e krijuara nga historianët e poetët tanë.

Thelbi i besimit tonë të hershëm është se e keqja është e pashmangshme, aspak banale, por pjesë e natyrës njerëzore dhe e gjithësisë të cilën duhet me e kontrollue e me njohë, por që nuk mundesh me e shmangë. Varet se si e përdoron edhe këtë anë të keqe tënden. Sepse prandaj edhe kemi vullnetin si qënie njerëzore, me ba zgjidhjet e duhura, me dallue të mirën nga e keqja. Kemi mundësi me ndryshue, me e minimizue, shmangë, kontrollue por jo me e zhdukë. Sepse edhe më i miri ndër ne, bahet më i keqi kur detyrohet nga rrethanat.

E keqja vjen nga jashtë dhe nga brenda grupit. E keqja vjen në formën e katastrofës së natyrës që nuk ke c’i bën sepse vjen nga nuk e pret. Mirëpo, dicka mund të bëhet. Shtatë vjetë thatësirë në Egjypt u përballuan sepse njerëz të mencur ruajtën ushqimet shtatë vjet më pare në kohët e mira kur kishte prodhim. Pra, udhëheqja e mirë i del përpara të keqes.  E keqja tjetër nga jashtë grupit, që shpesh është e pashmangshme edhe nga ata që sundojnë vjen nga pushtimi i huaj. Kështu, 150000 ilirë u kthyen në skllëver dhe u nisën për në Romë nga Luc Emil Pauli, ku përfunduan si skllevër. Ndoshta ajo lidhja e fortë që së fundi deklarohet se e kemi gjenetike me Europën vjen nga këta skllevër e nga valë të tjera skllevërish ilirë dhe që më vonë me emra të tjerë si arbanë, arbëreshë, shqiptarë, epirotë, etj. u degdisën rrugëve të botës. Prandaj duhet shteti dhe udhëheqja që i del përpara të keqes.

E keqja tjetër vjen nga brenda grupit e shpesh shkaktohet nga natyra specifike e rrethanave dhe nga kultura e grupit. Kjo vjen nga sëmundjet, nga epidemitë, nga ndryshimet e panjohura dhe nga degjenerimi. Popuj të tërë shuhen nga faqja e dheut kur bien në kontakt me sëmundje e me prodhime që janë të panjohura, të dëmshme e pa ndonjë ilac e zgjidhje për ta.

Mirëpo, ka një të keqe që e ka origjinën, jo tek të huajt, jo në përbërjen e predispozicionin gjenetik, jo tek natyra speficike dhe kultura e grupit, por është në origjinë një e keqe politike dhe shoqërore.  Kjo e keqe lidhet me sundimin e një grupi apo shtrese që e sheh të gjithë shoqërinë si masë për t’u përdoruar, sshfrytëzuar e sunduar. Kjo shtresë që është paria, paria, lufton me të gjithë mënyrat që të mbjellë një mendësi që e legjitimon dhe e justifkon sundimin e saj. E keqja bëhet dhe duket e pashmangshme. Jeta në Rrethin e Ferrit është normaliteti, dhe e gjithë bota jeton në Ferr.

E keqja shoqërore e këtij lloji, pra, është e një natyre tjetër. Kjo e keqe vjen nga degjenerimi moral dhe humbja e vlerave dhe e besimit që e mban një shoqëri bashkë. Kështu Sodoma e Gomorra u dhanë mbas qejfeve dhe u zhdukën nga faqja e dheut. Spartanët u dhanë mbas qejfeve, verës, intrigës dhe hordhëkut, dhe e humbën shtetin e tyre në një brezni. E keqja vjen kur dobësia njerëzore përcakton marrëdhëniet njerëzore. Atëherë shoqëria fillon e degradon. Njerëzit e mirë duan të ikin e të shkëputen, si një plagë, shoqëria fillon e mbledh qelbin derisa gangrenizohet ose shërohet. Sepse nuk mund të ketë shoqëri njerëzore pa virtyt, dhe nuk mund të ketë virtyt pa të mirën, të paktën në mes të një shtrese që e drejton atë.

Në këtë pikë, rasti ynë shërben si ilustrim. Sepse ne jemi një popull i shfytyruar në ekstrem, dhe e keqja më e madhe është e keqja që del nga vetë shpirti i popullit të shfytyruar në ekstrem. E keqja shoqërore tashmë nuk është si qeliza e shëndoshë që kthehet në vrasësen e trupit. E keqja e një populli të tillë është si kanceri që e ha të gjallë njeriun.  Kjo e keqe lufton kundër shoqërisë, e helmatis dhe e vret trupin sepse me kohë ajo e ka ndryshuar mendësinë e popullit. Cdo njeri lufton për vete, dhe paria, udhëheqja, politike e morale e shoqërisë, lufton kundër trupit të vet, kundër kombit të vet. Sepse idetë dhe mendësia lindin e kultivohen, bëhen të pranueshme, e legjitimohen nga paria e jo thjesht nga njerëzit e mencur e të izoluar e jashtë shoqërisë. Kur paria është qeliza e tillë vdekjeprurëse e kancerit, një popull është në krizë të thellë, pa besim në zgjidhjen e mundshme, e shpesh pa zgjidhje. Një popull që nuk sheh asgjë të përbashkët me tjetrin është një popull që është i destinuar të bëhet komb skllevërish për të tjerët. Ka skllevër që paguhen më mirë se të tjerët, por në Rrethin e Ferrit askush nuk mundet me shpëtue  pa u ba gjarpën në fund.

Ku jemi ne? 

Ku jemi ne? Ne jemi në një pikë kur na ka kaplluar e keqja më e thellë shoqërore. Qeliza kanceroze që po na han si kanceri është grushti i njerëzve që na sundojnë e që na shohin si pronë të tyre. Duke e ditur se si funksionon organizmi shoqëror, pra shoqëria, këta bëjnë cdo gjë për interesat e tyre dhe e bëjnë këtë duke na futur në kokë mendësitë e gabuara. Pasoja? Shoqëria e jonë po vdes. Por këta hanë e pinë e ne po shuhemi. Po shuhemi e po deformohemi në Shqiperi. Po shuhemi e po asimilohemi në mërgim. Deri këtu duket sikur paria e Tiranës ia ka dalë. Këta janë kanceri, dhe e keqja që nuk do të ndalet deri në fund. E megjithatë, shqiptarët, që i shohin si njerëzit e tyre  nuk po e kuptojnë natyrën e problemit me të cilin përballemi. Edhe qelizat e shendosha nuk e njohin qelizen kanceroze derisa ajo behet e fuqishme dhe fillon dhe i vret apo transformon ashtu si don ajo.  Tani ka ardhur koha që të fillojmë të ndryshojmë rrugën dhe të drejtohemi nga e mira. Kushdo që ka një fije dëshire mos me I pa fëmijët e vet të transformuar në skllevër duhet të mendohet edhe një herë para se të japë veten e lirinë e vet dhe tia lejë në duart e parisë së Tiranës. Dy gjërat që dihen janë këto. Njëra që të gjithë do të përfundojnë si gjarpërinj në këtë Rreth Ferri. Dhe e dyta, se nëse duhet mbijetuar si njerëz e si shoqëri normale, të gjithë duhet t’i kundërvihen të keqes dhe parisë. Po ashtu, ka dy gjëra që nuk dihen. Njëra është se nuk dihet se cka duan të bëjnë njerëzit e mirë. Dhe e dyta gjë që dihet, është se rruga është e vështirë dhe nuk i dihet fundi. Por kush punon për të mirën do të shpërblehet me të mirë dhe kush punon për të keqen, do të shpërblehet me të keqen.

(vijon)

MURAT ALIAJ: SHQIPЁRIA PЁRBALLЁ VETVETES

Ne shqiptarëve për 45 vjet rresht na mungoi bota dhe jetuam të rrethuar brenda telave me gjemba. Për nje jetë të tërë na ka munguar e do na mungojë atdheu. Në kërkim të tij po rropatemi prej kaq vitesh, duke e kërkuar atje ku lind e perëndon dielli. Dhe s’duam të bindemi se ai është këtu, nën këmbët tona. Ky i këtushmi ka kohë që na duket i dyshimtë. Është dhe s’është atdheu ynë. Këtu s’ka vënd për të gjithë. Këtu flitet një gjuhë që vret më shumë se plumbat e kriminelëve. Një gjuhë që s’na e siguron marrveshjen. Është kohë fushate dhe i gjithë fondi i fjalorit është vënë në përdorim si kurrë më parë. Vetëm në kohë të tilla mund të vëresh pasurinë e apo varfërinë e një gjuhe.

Problemet që po evidenton fushata zgjedhore e që po merr përsipër për të zgjidhur qeverria e ardhëshme, duket se janë të mprehta. Këtu e kanë vënë theksin partite. Le të përpiqemi të rrjeshtojmë disa prej tyre:

Kryetarët e dy partive që synojnë pushtetin, e që ngjajnë sikur i ka pjellë një nënë, në vënd të merren me problemet e rënda sociale që vet ata i hapën këtij vendi, hedhin e presin akuza rrugeçësh. Pozita mburret se me përkushtim arritën të riabilitojnë me sukses të plotë shumë të sëmurë rëndë psiqikë, madje duke siguruar prej tyre edhe ministra e kryeministra. Por nuk mungon të bëjë autokritikë për faktin se këtë gjë nuk e arriti në të gjithë rastet. Kryetarit të opozitës, për shkak të arrogancës së tij, ju rëndua edhe më tepër sëmundja.

Kryetari i opozitës i cili është kandidat për të fituar zgjedhjet, na qënka psikopat i cili duhet vizituar sa më parë, që të mos u kthehet në rrezik për të nesërmen e atdheut. Ka të dhëna të besueshme se vite më parë, në fëmijerinë e tij të hershme, ai paska guxuar të dale nudo në plazh e të pshurrë në rërë, duke ndotur mjedisin. Sot që ai është i rritur, ka mundësi të dhjesë të gjithë vëndin, po t’i mbetet në dorë.

Nuk duket më ndryshe kryetari i pozitës i cili jo vetëm që është psikopat i deklaruar, por është edhe kriminel e sadist, njesoj si të jetë bir i Neronit. Por që ta ketë të atin apo të ëmën nga Roma, e kundërshton fakti që ai është lindur me kostum tradicional malësor dhe me kërrbaç në dorë. Veç të tjerave, këtë fakt e vërteton edhe një paragraf i ciklit të kreshnikëve, i cili është i vjetër sa bota.

Stërgjyshja e kryetarit të opozitës, na paska patur një lidhje dashurore me një emigrant grek, të mbetur në trojet tona qysh pas luftes së parë botërore dhe si rrjedhim i saj vazhdon akoma edhe sot e kësaj dite, armiqësia ndaj dy vëndeve fqinje. U kapën në flagrancë duke bërë seks dhe me që kjo mbeti shtatzanë me paraardhësit e Edit, nisi një luftë e përgjakshëme e cila i kalonte tmerret e Luftes së Trojës. Veç të tjerave, kjo gjë na bind se kryetari i opozitës nuk është me gjak të paster shqiptar gjë që duhet parë serjozisht për të mos na rrezikuar nesër.

Në të tilla kushte është e pritshëme që ai t’i falë grekut jo vetëm territore detare, por edhe tokësore. Sa për tjetërsimin e kufirit detar në jug, shqiptarët që do vijnë do e kuptojnë edhe më mirë zgjuarsinë e këtij veprimi. Uji gjithnjë merr formën e enës ku vendosdet. Do s’do greku, në enën tonë do e mbajë detin. Rrjedhimisht ai prapë mbetet uji ynë dhe jo i grekut. Nga ana tjetër ky veprim e ka djellëzinë brenda. Nesër pasardhësit tanë kanë të drejtë që këtë gjë ta përdorin si karrem për të rrëmbyer territoret çame.

Ç’nuk po na dëgjojnë veshët gjatë kësaj fushate? E vetmja gjë që s’po e dëgjojmë akoma është: si do shpëtojë vëndi nga borxhi publik i cili ka arritur shifrën katastrofike prej 63 %, borxh i cili e ka bërë vendin që të qëndrojë i varur në buzë të humnerës. Kush do ta bëjë këtë gjë, kur të dy kandidatët për kryeministra akuzojnë njeri tjetrin si skizofrenë?

Aktualisht vëndi nuk qeveriset nga kushtetuta e cila është formuluar e tillë që mund ta tërheqish si llastik për të përligjur çdo paudhësi, por nga kanuni mesjetar i cili është duke marrë mijra jetë njerëzish e ka ngujuar mijra të tjerë. Krimi i përditshëm e ka bërë të pasigurt jetën e qytetarit. Vrasin banditët që duan të rrëmbejnë fitimet e njeri tjetrit, por vret edhe shteti që ka të drejtën mbi çdo fitim. Sa për drejtësi as që bëhet fjalë. Drejtësia është shteti, kanuni, lahuta. Në cilin vënd të botës shtetasit mund të ikin nga kjo botë, të përcjellë me këngë?

Tam tamet për sukseset marramëndëse nuk kanë të mbaruar. Rrugë, rrugë dhe vetëm rrugë. Ky vënd e ky popull ka nevojë të ngutshëme… vetëm për rrugë. Të thyej qafën në to e të mos na bëhet ferrë nëpër këmbë, se kot nuk i bëmë këto rrugë. Prandaj po i heqim edhe vizat nga Amerika e deri në Tokën e Zjarrte të Magelanit që ky popull të mos gjejë derman. Se këto rrugë në vënd të na bashkonin atdheun, na e ndanë edhe më keq. Ndërsa në veri bëhen autostrada e superstrada, në jug nuk ndërtohet dot një copë rrugë dhe krahina të tëra mbeten të izoluara nga atdheu i cili qeverriset  prej tribuve të mesjetës. Kur vallë shqiptari ka qënë kaq i lirë për të thyer qafën e tij?

Puna e votës i ka ngatërruar pak situatat, por nuk është pa zgjidhje sepse Muli nuk është kot në krye të banditëve. Masat i kemi marrë të tëra. Shkollat dhe nxënësit do votojnë për ne. Të punësuarit sigurisht, se më kot ne nuk i paguam ata me therrimet e xhepave tona. Por jo vetëm ata. Derisa me këto rroga therrime që ju japim mbajnë frymën gjallë deri 15 veta, të 15 duhet ta japin votën për ne. Opozita le të çirret sa të dojë. Këtë metodë e shpiku vet ajo. A nuk ishte Lirka i Metkës që pak muaj para se të bënte divorcin, lëshoi traktet e të punësuarve të tij duke ju kërkuar nga 40 vota çdo të punësuari? Ne nuk jemi kaq hiperbolik. Na mjaftojnë vetëm 15 vota nga çdo i punësuar.

Do s’do qytetari, do votojë për ne. Edhe po s’e pati ai këtë mëndje, do e gjejmë ne mënyrën që ajo votë të vijë për ne, sepse në KQZ janë mercenarët që nuk i paguajmë kot. Ky mandat qeverisës për ne, ndan shapin nga sheqeri dhe e kthen vëndin plotësisht në vënd banditësh e kriminelësh, ashtu siç ka qënë dhe do mbetet përjetësisht. Ata që do i shpëtojnë plumbit këtu, le të thyejnë qafën udhëve të botës. Vizat për në Amerikë do i heqim, do a s’do Rama. Shqiptarët nuk janë krahtharë, por për të bërë prokopi duhet të ikin prej këtij vëndi i cili ka zot. Po s’ju pëlqeu Amerika mund të shkojnë edhe në Hënë a në Mars. Sot janë duke u hapur biznese edhe andej. Këtu ata janë të vonuar dhe s’ka asnjë shpresë për ta ndryshuar fatin e tyre.

Kjo është arsyeja që këtu nuk flitet për ekonomi e për krim. Dy plagët kanceroze që po e mbajnë të mbërthyer vendin. Kjo është qeverria më largpamëse që pati ky vënd. Ekonomia është në nivelet më të larta të globit, ku çdo qeverritar ka të mbyllura në llogari bankare, miljona e disa deri edhe miljarda. Ata që s’kanë mundur të vënë të tilla, janë të paaftë, ndaj duhet ta shikojnë vazhdimin e qënies së tyre këtu, sepse na zbehin shkëlqimin e krijojnë përshtypjen se vëndin po e ha varfëria. Edhe po s’deshën ta bëjnë këtë, neve na mbetën në dorë me bollek plumba nga të Enverit. Mos kujtoni se shpërthyen të gjitha në Gërdec. Atje vetëm sa u dha sinjali i cili nuk u kuptua në kohën e duhur. Akoma nuk duan ta kuptojnë, sepse ky popull është kokngjeshur. Shqipëria do kthehet e tëra në Gërdec që kushdo ta njohë forcën tonë dhe të didhen prej saj.

Shqipëria jonë! Asnjëherë s’ke qënë kaq e kërcënuar prej vetvetes, kaq e poshtëruar prej vetvetes. Kaq e pafuqishme dhe e lodhur. Kaq e verbuar dhe e shurdhuar. Jepi dërmën kësaj pjese të keqe të vetvetes, sa pa ta marrë frymën përfundimisht.

AFRIM KRASNIQI: PARTITE E FAMILJEVE

Dinasti apo klan familjar? Projekt politik apo projekt ekonomik? Ndarje për shkak të bindjeve apo nevojës për përfaqësim familjar? Konkurrencë elektorale apo balancim familjar? Demokraci apo oligarki? Në SHBA dihet: Bush senior ishte Presidenti, Xhorxh W. u bë President, një i tretë Bush mund të jetë kandidat për President. Por të gjithë Bush-ët i përkasin republikanëve, janë produkt votimi konkurrues brenda partisë dhe produkt i votës direkte qytetare. E njëjta gjë vlen për dinastinë Kenedi tek demokratët. Në Britani dy vëllezërit Miliband ishin politikanë, laburistë, produkt vote madje në konkurrim me njëri tjetrin.

Në Shqipëri praktika të tilla janë ende të panjohura. Nuk ka dinasti politike që burojnë nga ideologjie, vota dhe konkurrimi demokratik. Në vitet ’40 patëm kryeministër djalin e Aqif Bicakciu-t apo Mit’hat Frashëri ishte djali i Abdyl Frashërit, por bëhet fjalë për një periudhë kur ende kishte elita dhe sistemi i vlerësimit ishte mbështetja publike, merita dhe prestigji. Me sistemin komunist elitat u emëruan, ndaj edhe të gjithë emrat familjarë ishin produkt emërimi, – pa kriter aftësie e konkurrimi. Ndaj nuk është cudi kur themi se ciftet Hoxha (Enver-Nexhmije), Shehu (Mehmet-Fiqret), Kapo (Hysni-Vito), etj nuk përfaqësojnë dinasti demokratike, por klane familjare në përpjekje për identifikimin e tyre me shtetin dhe pushtetin, – kriter themelor në strukturën emërtuese të diktaturës.

Në demokraci procesi nisi ndryshe që më 1990: në listën themeluese të PD atë vit gjejmë të paktën 7-8 mbiemra (Pashko, Ruka, Shuteriqi, Dedja, etj), ku dy persona të një familjeje bëjnë pjesë në dy kampet politike kryesore rivale, PDSH dhe PPSH. Në parlamentet e tranzicionit gjenden të paktën pesë raste kur dy vëllezër, dy anëtarë të një familjeje, etj, gjenden deputetë në krahë të kundërt, në PD dhe në PS. Kemi një rast të vetëm kur dy deputetë janë bashkëshortë, apo të paktën dy raste kur mandati i deputetit i kalon vëllait apo në pesë raste kur i kalon djalit/vajzës. Secili për motive të ndryshme, më rastin e parë produkt votimi direkt, dhe në dy rastet e fundit, secili si produkt votimi formal (lista proporcionale). Kemi të paktën 10 raste kur deputetë janë “zgjedhur” direkt ose indirekt pinjollë të ish politikanëve gjatë periudhës komuniste, por për shkak të parët janë politikanë dhe të dytët nuk kanë qenë politikanë (në diktaturë kishte funksionarë të emëruar, jo politikanë të zgjedhur) kjo është parë si trashëgimi e pritshme e një vendi ish komunist, siç ka ndodhur edhe në Bullgari apo Rumani. Aktualisht kemi të paktën katër deputetë që hyjnë në lista të sigurta duke qenë njëherësh edhe pinjollë të prindërve të tyre, ish deputetë në parlamente të ndryshme të tranzicionit, por zgjedhja e tyre ka qenë kryesisht jo për shkak të meritës specifike personale, sa për shkak të dobësisë dhe miqësisë personale së liderit emërues me prindërit e tyre.

Shumë më ndryshe nga këto praktika vjen eksperienca e këtyre zgjedhjeve (2013), kur për herë të parë publiku ndeshet me një fenomen të ri: kandidimin masiv të anëtarëve të së njëjtës familje për parti të ndryshme politike, madje për parti të kundërta politike. Rastet Mediu-Celibashi, Duka-Koka, etj janë vetëm dy nga të paktën 11 raste kur dy anëtarë të një familjeje janë vendosur në listat proporcionale në vende me shanse 100% deri në 50% për zgjedhje, pra me mandat të sigurt ose pothuajse të sigurt. Mandate të tilla përfshijnë qarkun Tiranë, Durrës, Korçë, Fier, Shkodër, Lezhë, Kukës, Berat, Gjirokastër dhe Elbasan, pra pothuajse të gjithë vendin. Kemi gjithashtu të paktën 15 raste kur liderit politikë kryesorë kanë emëruar në listat preferenciale elektorale kandidatë për deputetë me lidhje të forta familjare, me lidhje personale, etj, pa asnjë lidhje e argument të arsyeshëm politik. Ndonjë prej tyre vjen për shkak të kredive politike gjatë tranzicionit, shumica për shkak të rrethanave specifike elektorale dhe financimit informal të palëve emërtuese. Në tërësi, asnjë prej tyre nuk është produkt konkurrimi të brendshëm apo sistem merite të verifikuar, nuk janë figura me identitet të qartë politik për forcat që përfaqësojnë dhe si të tilla, janë produkte direkt të vullnetit personal të kryetarëve të partive që i kanë emëruar. Pra sistemi piramidal partiak ka vendosur me ndërgjegje të plotë ti japë mbështetje projektit të ndarjes dhe balancimit familjar mazhorancë – opozitë.

Shqetësimi më i madh nuk lidhet me këtë dukuri të klientelizmit dhe oligarkisë familjare në politikë, por me faktin se shumica e tyre përfaqësojnë botën e biznesit, nuk janë aktorë politikë dhe nuk kanë ndonjë identitet apo projekt politik. Ata vijnë nga biznesi politik dhe duan ta zgjerojnë atë përmes politikës, pra përmes sistemit të klientelës: – një dukuri dëmtuese për vlerat e demokracisë funksionale dhe përfaqësuese. Për më tepër ato janë sinjale negative për nevojën e politikës shqiptare për reformim, demokratizim, përcaktim programor dhe ideologjik, për një sistem të ri merite, konkurrence, vlerash dhe parimesh politike. Ato paralajmërojnë se partitë përkatëse do të mbeten edhe më tej peng i logjikës së familjes, vendimmarrjes personale, oborrit personal, dhe kështu, që parlamenti e jeta politike e katër viteve të ardhshme më shumë ngjasojnë me modelin rus të politikës sesa me modelet perëndimore, për të cilat ne realisht kemi nevojë!

Për t’iu përgjigjur pyetjes në fillim: ekzistojnë argumente dhe fakte të mjaftueshme për të konstatuar se dukuria e re elektorale shqiptare nuk ka të bëjë me dinastitë politike por me klanet familjare në politikë, nuk lidhet me projekte politike por imponohen si projekte ekonomike, nuk vijnë si ndarje për shkak të bindjes politike por nevojës për përfaqësim familjar dhe imunitet personal, nuk vjen si konkurrencë elektorale por si emërim nga lart për balancim familjar midis opozitës dhe mazhorancës së sotme dhe të nesërme, – dhe mbi të gjitha, nuk janë tregues të një demokracie funksionale por të një oligarkie të rrezikshme për cilësinë e demokracisë dhe shtetin e së drejtës!

VALBONA KARANXHA: PRESIONI NDAJ ADMINISTRATAVE: SHKELJE E PARIMEVE DEMOKRATIKE

Stresi i qeverisë së Berishës dhe mediakëve të tij ka dalë jashtë kontrollit. Toleranca politike ka rënë në nivele të ulëta. Realiteti po godet kabinetin e Berishës dhe zgjatimet mediake të tij. Meqënëse rezultati i zgjedhjeve është i paparashikueshëm deri tani, stresi rritet në koorelacion pozitiv me pasigurinë. Ndeshja virtuale është intensifikuar,  po kështu edhe përplasje fizike janë raportuar nëpër rrethe. Partia në pushtet, e përballur me lëshimin e administratave ndaj një force tjetër politike, e cila do mund të kontrollojë atë që PD nuk do ketë më nën kontroll, ka filluar presionet tek punonjësit e saj. Presionet janë në formën sugjerimeve për të aplikuar një farë modeli të skemave piramidale për sigurimin e votave të duhura me moton “Rekruto njëzet veta ose njëzet vota” dhe benefitet do jenë lukrative.

Në botën e multi-level marketing, ku një pakicë përfiton nga skemat piramidale falë aftësive të marketingut, shumica falimentojnë sepse nuk arrijnë të rekrutojnë të tjerë; por në të vertëtë nuk humbasin ndonjë shumë substanciale financiare. Ndërsa në Shqipëri, administratat nuk kanë mundësi tjetër, përveçse të gjejnë njëzet vota, ndryshe do humbasin vëndin e punës dhe të ardhurat.

Për të gjithë ne që jetojmë me rrogë javore, apo mujore, një lajm i tillë është shumë shqetësues, dhe kushdo do vihet në levizje të gjej votat e kërkuara nga shefi i madh, por a do arrijnë të sigurojnë numrin e votave punonjësit e administratave, apo do paketojnë gjerat personale nëpër zyrat e tyre, dhe të dalin për dere e përjashta duke i lëshuar zyrat socialisteve të cilët kontribuan për fushatën e PS në qoftëse ajo vjen në fuqi.

Ky konfuzion vjen si pasojë e politizimit të administratave nga qeveritë e tranzicionit, nga politika klanore dhe nga motoja “një dorë lan tjetrën dhe të dyja lajnë fytyrën.”

Nga do gjehen njëzet vota për çdo punonjës administrate? Dikujt do t’i mohoet kjo e drejtë demokratike në zgjedhjet e njëzet e tre qershorit. Në rastin e skenarit që njëzet vota punonjësit s’kanë ku t’i mbledhin, pyetja qendron : A do ndihen këta punonjës të detyruar të gjejnë rrugë të tjera të padrejta për të siguruar njëzet vota? Këto metoda presioni në administratë janë shprehje të qarta të lidërshipit të detyrimit dhe të dhunës coercive leadership. Ky lloj manipulimi qeveritar është jo vetëm anti demokratik por edhe diktatorial dhe i le vendin mashtrimit elektoral.

Në parim, mashtrimi elektoral është manipulim i zgjedhjeve për të rritur numrin e votave të një kandidati dhe për të ulur ndjeshëm atë të kandidatit tjetër. Këto lloj skenarësh janë shumë të zakonshëm në Shqipëri. Nën trysninë e ODIHR dhe OSBE, qeveria e Berishës sheh më pak mundësi për manipulime drejt për së drejti në votë, prandaj legjitimitetin Berisha e kërkon me detyrimin e administratave të cilët duhet të  sjellin njëzet vota të tjera në ditën e votimeve.

Kjo lloj sjellje është tipike për lidërshipet e pasuksesshme, pasi ato rrinë me forcë në pushtet. Por dëmi që ky lloj lidërshipi i bën popullit është me pasoja, sepse populli humbet krejtësisht besimin ndaj politikanëve, dhe duke i vënë bllok çdo lidërshipi, i pret rrugën forcave  përparimtare politike. E thënë thjesht, populli s’do t’ja dij më se kush vjen apo ikën në pushtet, sepse vota manipulohet dhe zëri i tij nuk dëgjohet.

Suksesi i mashtrimit elektoral dhe shtrirja e tij i lë vend demokracisë së korruptuar dhe ul konfidencën që votuesit kanë në demokracinë e pastër dhe proçeset e saj. Por në të vërtetë, tek një popull si shqiptarët të cilët janë shume aktiv në jetën politike të vendit, një pjesë dërmuese e kanë humbur komplet besimin tek demokracia dhe vërtetsia e pushteteve shqiptare gjatë tranzicionit.

Viktimizimi i adminstratave me ndërrimin e pushteteve është vetëm një nga pasojat që ka politizimi i saj. Kjo lloj politike prek punonjësit në një plan ekonomik, social, psikologjik moral dhe emocional etj; nënvleftëson konceptin e demokracise,  i le vend korrupsionit  dhe pasurimit të një pakice e cila shtiret sikur siguron të ardhurat dhe jetësën e popullit gjë e cila nuk është favor por është e drejta legjitime e tij.

E vetmja rrugë për të parandaluar hedhjen në rrugë të punonjësve  administrativ mbas 23 qershorit (në qoftëse PS vjen në pushtet)  është ndalimi i kësaj politike. Në rastin se PS vjen në fuqi, ajo  nuk duhet të ndërmarrë absolutisht asnjë reprezalje ndaj punonjësve të administratës, madje, institucione për ndalimin e kësaj praktike duhet të ngrihen në mënyrë imediate. Në këtë mënyrë, rritet besimi i popullit në lidërship dhe shtohet konfidenca e tij në demokraci.

Meqënëse Shqipëria është vend që mbahet kryesisht me shërbimet publike, pasi bujqësia dhe industria jane vetëm rreth 2/5 e GDP ose prodhimit të brëndëshëm bruto, një fitim i mundëshëm i PS e ve atë nën presion të jashtëzakonshëm të mbaj administratën aktuale në punë dhe të inkurajoj zhvillimin e sektorëve të cilët do mundësojnë punësimin e të papunëve. Politizimi i ri administratave do të çoj në përplasje të paevitueshme dhe do të ul numrin e ditëve të saj në pushtet dhe eventualisht, do falimentojë si qeveri.

Për një vend që ka praktikuar politizim administratash si mjet për të siguruar një mburojë  të fortë ndaj sulmit të opozitave prej njëzet e tre vjetësh, fenomeni është bërë mëse i parashikueshëm. Kjo politikë është përçarëse. Nuk ka asnjë teori që mbron tezën se një adminsitratë e majtë përformon më mirë se një e djathtë dhe vice and versa kur flasim për punë të zakonshme administrative. Administratorët janë thjeshtë zyrtarë civil dhe si të tillë bëjnë punën për të cilën paguhen pa u implikuar me bindjet dhe partitë politike. Mosprekshmëria e sektorik publik, përbën supremacinë e neutralitetit politik (Paul Flynn, 2013).  Administratat në Shqipëri tradicionalisht politizohen si shkak i politikës klanore, por ato nuk duhet të jenë të aspak të prekshme; performanca e tyre duhet të matet me sisteme vlersimi  realiste. Pra nuk ka asnjë arsye të ligjshme që punonjësit të flaken në rrugë sa herë që një force politike humbet dhe tjetra fiton.

Për më tepër, punonjësit shteteror dhe administrativ nuk duhet të manipulohen në mënyrë që të prodhojnë vota dhe rezultate ne votime, sepse në këtë mënyrë ata ndihen të detyruar të shtrëmbërojnë vullnetarisht apo kundër vullnetit të tyre konceptin e demokracisë në Shqipëri i cili ka vite qe mbahet ne një fije peri shume të hollë.

Referenca:

http://www.huffingtonpost.co.uk/paul-flynn/politicising-the-civil-service_b_3110213.html