VALBONA KARANXHA: PERSPEKTIVA E PARTISE SOCIALISTE MBI ÇËSHTJEN SHQIPTARE

Retorika kombëtariste është nxehur së fundmi dhe secili nga ne është i lejuar të jap opinionin e vet pavarësisht se ku qëndron në këtë problem.  Në fund të fundit, të gjithë “dakordohemi” që diskursi  kombëtarist tani për tani ngelet në ajër përderisa nuk mbështetet në mënyrë zyrtare nga qeveritë përkatse. Nga konstatimet, duket se nuk do kemi ndonjë zhvillim të ndjeshëm në këtë temë për katër vitet që vijojnë bazuar në atë që Partia Socialiste përmban në programin e saj. Megjithëse, nuk mund të pretendosh të gjykosh pushtetin e ri të Ramës me kabinetin e tij që pritet të krijoj në shtator, sepse nuk do ishte e drejtë. Sido dhe kushdo qofshin këta individë të cilët do marrin në dore zbatimin e Rilindjes i duhet dhënë kohë përpara se të gjykohen ose vlerësohen për punën e tyre, por, në të njëjtën kohë dua të ve në dukje se në programin Për një Rilindje Shqiptare çështja e Kosovës është përmëndur në një nivel “Play it safe”, ose luaj pa rrezikuar. Edi Rama e anashkalon çështjen e Kosovës, i shkon rreth e rrotull, e trajton shumë ëmbël në periferi të problemit, por si çështje, e lë komplet pa solucion,  ose e le në hava.

Para disa kohësh, në blogun Rrethi i Ferrit dhe në http://www.fshad.com botova artikullin në të cilin trajtoja çështjen e kombëtarizmit drejt krijimit të shtetit komb. Sot vendosa të shoh se ku qëndron Edi Rama në programin e tij përderisa i përket kësaj çështje. Në artikullin tim shkruaja se disa nga rrugët dhe fillesat drejt bashkimit dhe krijimit të shtetit komb ishte edhe bashkëpunimi arsimor, ekonomik, unifikimi i kurikulumit gjuhesor etj. Nuk mund të them që nuk u befasova kur i pash në Rilindjen të artikuluara shumë bukur, dhe disa nga pikat që unë i sugjeroja ishin aty, madje programi kalonte më në detajim. Por i parë në spektrin e një programi të një force politike në Shqipëri  e cila përfaqson pothuajse gjysmen e shqiptareve brënda territorit të Shqipërisë, shumë të cilët kanë ndjenja të forta për çështjen e Kosovës, i mungon thelbi, objektivi dhe qëllimi final. Çështja e Kosovës në program është e paraqitur në një formë dhe frymë e bashkëpunimit miqsor. Me thelb nënkuptoj arsyen përse po kërkojmë bashkëpunim me Kosovën në fushat e përmëndura më sipër, ku duam të arrijmë me anën e bashkëpunimit?
Përse është reduktuar çështja shqiptare vetëm në një bashkëpunim miqsor? Cili është vizioni ynë për Kosovën dhe si do ta përmbushim këtë vizion? Pra Rilindja nuk i jep përgjigje këtyre pyetjeve.

Faktikisht, Edi Rama, nuk e ka në axhendë problemin e bashkimit kombetar sepse Rilindja është e bazuar në parime të tjera, atë të integrimit të vendit në socialisten dhe familjen Europiane. Problemi i Kosovës në Rilindje është kornizuar në bashkëpunim dilpomatik, ndërkombëtar, arsimor, edukativ dhe ekonomik. Hartuesit e Rilindjes për çështjen kombëtare janë mjaftuar me hartimin e një protokolli i cili do vihet në zbatim në vitet në vazhdim. Sipas kësaj platforme,  Kosova konsiderohet si “Partner strategjik dhe aleat”.  Në thelb,  Rilindja është formuluar në formë të tillë që krijon një kufi  ose një hendek midis Shqipërisë dhe Kosovës i cili nuk mund të kalohet përderisa është i artikuluar në këtë mënyrë në programin e PS. Ky hendek i ka fillesat pikërisht tek mungesa e viziont te PS dhe Edi Ramës përsa i përket çështjes se bashkimit kombëtar.

Për një studjues që merret me shkrirje strukturash apo sistemesh, dhe reforma të këtij kalibri, por edhe per një lexues të thjeshte nuk do shumë mënd për t’u kuptuar që këto nuk janë veçse procese të thjeshta protokollore midis dy vendeve fqinjë te cilet flasin një gjuhë.

Të gjitha pikat që parashtrohen në Rilindje janë pozitive, por jo të mjaftueshme nga një qeveri shqiptare e cila ka përgjegjsi morale për shqiptarët kudo që janë, dhe aq më tepër në një zonë të nxehtë Ballkanike siç është Kosova.

Më lart përmenda që Edi Rama loz pa rrezikuar me kartën nacionaliste. Kjo kartë do të zemëronte shumë po nuk u luajt siç duhet. Por, po diti Rama ta kanalizojë me diplomaci atje ku duhet, asnjë lider nuk mund të kritikohet për bashkimin shpirtëror të kombit të vet, të paktën në një shoqëri demokratike. Duke u nisur në modelin e lidërshipit të tij, por gjithashtu edhe vizionin qe Rama ka për kombin, kjo as nuk mund të pretendohet. Rama nuk është në gjëndje ta loz kartën e kombëtarizmit me mënçuri, për shkak të shumë faktorëve në politikën e brëndëhme dhe të jashtme. Për më tepër, Edi Rama ne Rilindje nuk e shikon kombin shqiptar si një, por vazhdon me mëndesine e pushteteve para-ardhëse. Duke mos u artikuluar fare në program, Rama shënon pikë në arenën ndërkomëtare dhe mban në kontroll tensionin që mund të shkaktohet ose që u shkaktua me Kreshnik Spahiun.

Ku qëndron PS në realitet?

Në fakt, unë e kam përmendur që diku duhet filluar dhe çdo hap përpara na ndihmon në unifikim shpirtëror si komb, por në qoftëse ne punojmë pa një objektiv në mëndje asnjë nga keto fillesa nuk do ketë vlerë sepse nuk mbështeten në një qëllim final. Pavaresisht se premtimet në Rilindje janë të shumta ato janë vetëm kontur i asaj që duhet të jetë thelbi. T’i vish anash këtij problemi pa pasur një qëllim përfundimtar është rrugë pa krye është konfuze si për popullin tonë ashtu dhe për popullin e Kosovës; në fund të fundit janë përpjekje të cilat nuk gratifikohen dhe finalizohen.

Prioritet e PS në politikën ndërkombëtare dhe rreziku i Kosovës.

PS angazhohet për ndjekjen e një politike ndërkombëtare korrekte, respektuese ndaj pikave përkatse të cilat do mundësojnë vëndin për marrjen e statusit të kandidatit me qëllim që më vonë te hyjmë në BE. Madje, në të theksohet që Shqipëria do ndjek modelin e Kroacisë e cila ka bërë arritje substanciale në njëzet vjetët e fundit. Rilindja nuk merr parasysh një sërë faktorësh të cilët e bëjnë Kroacinë shumë ndryshe nga Shqipëria. Këto faktorë janë, lufta për pavarsësi e cila pavaresisht se mund të kishte efekt negativ në çdo aspekt, bashkoi popullin kroat drejt ndërtimit të vendit me një qëllim “Rimbëkëmbjen e tij”. E dyta, Kroacia ka një një popullate prej 4.5 milion banorë të cilët banojnë brënda Republikës së Kroacisë, ku 90% janë kombësi kroate,  një pakicë serbe prej 5% dhe rejdhimisht pakica të tjera të vogla. Ndërsa shqiptarët janë komb i ndarë në shumë zona, treva, rrajone, dy më të medhat janë përkatsisht në Kosovë dhe në Shqipëri.

Për mos t’u futur shumë në aspektin ekonomik të Kroacisë dhe Shqipërisë sepse është e pamundur të mbulohet në këtë artikull, mund të thuhet se plani i PS për t’u futur në BE është primar dhe nuk përfshin bashkimin kombëtar. Thjesht, përpjekjet për futjen e Shqipërisë në BE janë komplet të shkëputura nga Kosova. Pa e komplikuar më shumë çështjen, Rama është i mahnitur mbas nocionit të Europës, bashkangjitjes ndaj saj, dhe Kosova nuk konsiderohet primare tani për tani sepse “kimetin” nuk do t’ja shoh së shpejti por në një të ardhme të largët, në qoftëse do t’ja shoh ndonjëherë.

Domosdoshmëria e një force politike midis Shqipërisë dhe Kosovës

Detyra e Shqipërise dhe përgjegjsia që ka ajo ndaj Kosovës është e nje rëndësie të veçantë. Tani për tani, duke marrë në konsideratë problemet që Kosova ka me sovranitetin e saj dhe lidërshipin mjaft të dobët për t’i përballuar këto probleme, nivelet e larta të korrupsionit, çështjet e luftëtarëve te UCK dhe orvatjet e diplomacisë serbe për të moslejuar krijimin e shtetit sovran të Kosovës, përgjegjsia rritet katerciperisht. Nuk ka kurfarë garancie që Kosova të mbijetoj si shtet, madje as nuk dihet se çfarë lloj shteti do jetë Kosova në vitet që vijojnë, ke do përfaqsoj, nje komb të konsoliduar shqiptar, apo komunitete  të ndryshme. Pra struktura e Kosovës tani për tani nuk është e qartë.

Rreziku qëndron se Sërbia di të manipuloj kartën e të drejtave shoqërore të pakicave që  kushdo shoqëri demokratike nuk do t’i kundërshtonte sepse lidhet me të drejat e njeriut. Por të gjithë jemi të bindur për qëllimiet që Sërbia ka pas kësaj. Me krijimin e një shteti komunitetesh, krijohen xhepa me komunitete të ndryshme, në vënd të një shteti-komb shqiptar. Normalisht, çdo etnicitet kudo qe është duhet respektuar dhe dhënë mundësia funksiojoj brënda kontureve të veta, i barabartë në oportunitetet e dhëna, dhe të shpreh i lirshem identitetin kombëtar, por çështja e krijimit të këtyre komunistetve brënda Kosovës, behet në kurriz të sovranitetit të saj sepse nuk ka standarte të përcaktuara. Kjo i hap rrug  krijimit e komuniteteve të panumërta dhe përfundimin e Kosovës së egsistuari si shtet me popullsi të konsoliduar shqiptare. Këta faktor duhet të shërbejnë për qeverinë Shqiptare si pike referimi për të hartuar një politikë bashkimi ndaj Kosovës dhe jo neglizhimi total.

Që të arrihet të krijohet një forcë ideo-politike nepërmjet Kosovës dhe Shqipërisë do duhen që të oranizohen kapacitet dhe të kanalizohen nëpër struktura. Koço Danaj, përmendi para disa ditësh rezultatet e disa sondazheve të cilat janë bërë në popullsi për një bashkim të mundëshëm kombëtar, dhe në të gjitha rezultonte se popullsia mbi 60% e dy shteteve e aprovon dhe kërkon bashimin kombëtar. Kjo përqindje ishte më e lartë në zona të caktuara, por për hatër të këtij artikulli unë po e marr 60%. Pavarësisht, se populli i sondazhaur mund të ketë prioritete të tjera politike, është pozitiv fakti që bashkimi kombëtar mbështetet. Ateherë, rruga drejt kristalizimit të këtyre forcave aktive për bashkim kombetar është çështje kohe.

Në vënd të përfundimit

Edi Rama ka një minimum katër vjeçar në qeveri dhe në qoftëse Edi Rama i qëndron programit të vet dhe premtimeve,  shanset janë që pushteti i tij do zgjas dhe katër vjet të tjera. Përsa i përket arenës ndërkombëtare, Edi Rama nuk ka reputacion të keq tani për tani, dhe kjo është pozitive. Siç e thashë nuk mund ta  gjykoj as Ramën as Rilindjen pa pasur disa indikues të cilët mund të maten, por edhe tani për tani nuk i është dhënë mundësia ende të tregoj veten. Si reformiste mund t’i sygjeroj se programet, politikat e brendëshme, jashtme dhe publike nuk mund të jenë statike, ato ndryshohen në rrugë e sipër, sidomos kur populli ushtron trysni për një problem. Modifikimet që mund t’i bëhen Rilindjes duhet të pasqyrojnë jo vetëm vullnetin e popullit por në të njëjtën kohë arritjen e qëllimit përfundimtar, përmbushjen e nevojave të tij. Bashkimi kombëtar është një përmbushje dëshire prandaj PS ka përgjegjsi për të. PS duhet të krijoj kushte të kaloj caqet e bashkëpunimit, të krijoj një vizion të qartë dhe të përbashkët në ndihmë të çështjes  duke punuar të përmbush atë.

MAJMUNËT NA MBAJNË SKLLEVËR: REPLIKË ME KOLORETO CUKALIN

Në një shkrim interesant, “Zoti i Majmunëve” që sapo e vendosa edhe në Rrethin e Ferrit, Koloreto Cukali shpreh shqetësimin qytetar në lidhje me gjendjen në shtetin shqiptar dhe me kapjen e vendit nga oligarkia e parisë së Tiranës. Shkrimi ka vlera sepse e shpreh gjendjen ashtu si e vlerëson autori. Përtej kësaj, duhet thënë se shkrimi mundohet të ndërtojë sekuencat që do të cojnë nga kundërvënia ndaj oligarkisë tek zgjidhja e duhur. Si gjithnjë, Cukali gjen një fabulë, parabolë, krahasim apo anekdotë të njohur dhe duke e përdorur metaforikisht ose si krahasim, mundohet të nxjerrë në pah thelbin e cështjes.

Këtë herë ai mundohet të ndricojë sekuencën dhe urat që mungojnë në rrugën që duhet të nxjerrë shqiptarët nga kriza e thellë ku janë. Mirëpo, në rrugë e sipër, Cukali e humbet fillin dhe shkrimi që nxjerr me forcë në pah problemin, mbyllet me nota negative e pesimiste me një thirrje për kundërvënie. Arsyeja pse nuk shkon një hap me tej është se Cukali nuk sheh se ka njerëz, grupe, ide të shtruara apo sisteme vlerash që e ofrojnë këtë zgjidhje. Pa dashur të ul aspak vlerat e këtij shkrimi, por përkundrazi për ta nxitur Cukalin që të shohë pak më larg e më qartë, do të vija në dukje katër problemet e mëposhtme.

Zotnia dhe Shteti

“Zoti i Majmunëve” është një mesele e bukur, mirëpo nuk e kap qartësisht thelbin e dilemës tonë historike. Majmunët rebelohen kundër Zotnisë. Mirëpo, në rastin tonë, problem është se ne na duhet shteti. Mund të rebelohesh kundër një shteti që nuk është i yti, mund të rebelohesh kundër atyre që duan të përdorojnë shtetin, por në thelb të cdo ideologjie e grupi, revolucionar apo kundërshtar, është gjithnjë ideja e një shteti më të mirë. Pra, mbledhja e frutave nga majmunët vetë në pemë është anarki. Detyrimi për të punuar për ‘plakun’ është skllavëri. Mirëpo, në rastin tonë, në botën modern mund të mbijetosh, të arrish të lulëzosh e të zhvillosh potencialin tënd vetëm në se kë shtet-komb. Shtet-kombi nuk ka pronarë. Shtet-kombi nuk ka zot.Shtet-kombi ka ligj, barazi, mbrojtje për të gjithë, mundësi zhvillimi e shfrytëzim racional e efektiv të burimeve materiale e njerëzore të shoqërisë. Në mos tjetër, në botën e sotme, popujt që nuk kanë shtet-kombe, bien nën zgjedhën e dikujt tjetër. Shtet-kombi është struktura që arrin të zhvillojë më me efektivitet e sukses shoqërinë. Sepse, në mos tjetër, shtet-kombi është struktura më e lartë, sovrane dhe e pazëvendësueshme, njësia bazë, që pavarësisht nga madhësia ka të drejtën ta konsiderojë veten sit ë barabartë me shtetet e tjera. Në parim të gjtihë shtetet janë të barabartë me njëri tjetrin. Sovraniteti I bën të barabartë.

Pra, metafora e Cukalit duhej të kishte edhe një element tjetër. Ai element do të ishte ky: në se nuk ke strukturë, atëherë do të vijë një plak tjetër që do të përdorjë, sepse frutoren e kontrollojnë këta. Zgjidhja e majmunëve është që të bëjnë një majmun si plakun e tyre.

Rezistencë dhe Delegjitim

Së dyti, Cukali e ka kapur mirë thelbin e problemit të kundërvënies ndaj regjimit oligarkik të parisë së Tiranës. Për të, edhe pse nuk ka rezistëencë të hapur diku duhet filluar. Sepse, dhe këtu jemi në një mendje, sistemet oligarkike kanë një thembër të Akilit që është legjitimiteti. Në se njerëzit votojnë, nëse e shfaqin mbështetjen për regjimin, atëherë, askush nuk mundet me thanë se këta njerëz janë të shfrytëzuar, të përdoruar, të dhunuar, të skllavëruar. Përfundimi në të cilin mbrrin Cukali është se kjo ndodhi edhe me sistemin e partisë-shtet dhe, megjithëse mund ta kishte zgjeruar e pasuruar argumentin, në fakt e në thelb, ka të drejtë. Mirëpo, diskutimi historic mund të zhvillohet një herë tjetër, ajo që ka rëndësi është se cka po ndodh tani? Ku është rezistenca? Ku është delegjitimimi? Ku është kundërvënia? Më vjen mirë se Cukali e ka gjetur rrugën tek “Vota e Bardhë” dhe tek Bojkoti. Ai e ka kuptuar potencialin e asaj përpjekjeje dhe fisnikërinë e saj. Kjo i bën nder z. Cukalit.

Bojkoti dhe e Keqja më e Vogël

Problemi i tretë që ka z. Cukali është me votën e bardhë, inisiativën për Bojkot dhe me kundërvënien e rreptë ndaj tyre nga ana e parisë së Tiranës dhe e veglave të llapaqenërisë mediatike. Cukali shpreh habinë me kundërvënien e rreptë të parisë së Tiranës dhe të kolegëve të tij të shtypit që propganduan me ngulm të keqen më të vogël dhe rotacionin. Këtu hyjnë ata që duhej t’ia bënin ‘qokën’ parisë, sepse ashtu llogarisin të fitojnë koromanen e shkretë. Për këta që të paktën e dinë se cka po ndodh, njeriu nuk din as se sit ë ndjejë mëshirë, sepse këta shërbëtorë që bëjnë krim duke u shitur si intelektualë janë në fund të fundit të mullarit të llumit. Ndoshta nuk do të japin kurrë llogari e vetë shpresojnë të harrohen, por nuk munden me harrue mjerimin e ndytësinë e tyre. Këta janë të ndëshkuem me jetue me poshtërsinë e tyre e kaq del e tepron.

Por në lidhje me kundërvënien ndaj sistemit, më duhet të sqaroj se unë e kam mbështetur inisiativën e Votës së Bardhë, por ajo ishte tërësisht një përpjekje e një grupi të rinjsh nga Tirana si Gjergj Erebara,  Alida Karakushi, Alban Nelaj e të tjerë si Eljan Tanini. Një përpjekje tjetër u bë nga një grup që njihet Demokracia Direkte në të cilin spikat Sokol Shameti. Fatos Lubonja bëri vetëm një shkrim por e gjithë paria u mor me të, sepse, në fund të fundit edhe ai aty han, është në tavën e parisë së Tiranës dhe me të e kishin me të lehtë dhe mbas atij shkrimi e qepi gojën.

Por, ka pasur një grup shumë të konsoliduar ideologjikisht e profesionalisht në të cilin konsideroj Valbona Karanxhen, Grid Rrojin, dhe kolegë të tjerë të Rrethi të Ferrit.  Më argumente të forta, me qetësi, qartësi e profesionalizëm si dhe me përkushtim qytetar, kolegët e Rrethi të Ferrit kontribuan shumë në qartësimin e cështjes dhe pranuan të paguajnë cmimin e madh. Në politikë, kush mbështet një kauzë që duket e humbur, e paguan cmimin me emrin e me reputacionin e vet. Ne kemi qënë të vetëdijshëm të gjithë, por mbas disa diskutimeve vendosëm që në atë llumhane që është shteti shqiptar, cdo përpjekje për të ndezur një shkëndijë duhej mbështetur, e fuqizuar duke bërë gjithcka mundeshim. Dhe cimin e paguajmë përditë sepse llapaqenëria mediatike, dhe minjtë e gjirizeve blogiste, nuk lënë rast pa na e kujtuar. Por, si katundar që jam, më kujtohet një fjalë që ma thoshte një plak në fermë: nuk digjet gja ma me lehtësi se bajga e tharë. E gjendja në Tiranë është shumë afër bajgës së tharë. Cdo shkëndijë mundet dhe ia vë zjarrin.

Në Tiranë ndodh një fenomen interesant: Llapaqenëria mediatike merret me llapaqenërinë mediatike dhe politika është dicka tjetër. Por në rastin e Bojkotit, e gjithë struktura punoi me efektivitet që ta zhvlerësonte. Po rata kishin edhe gurin edhe arrën në dorë, numëruan votat e hedhura, mbushën kutitë, hoqën votat kundër bënë cka deshën. E prapë se prapë, edhe nga shqiptarët që ishin në shtetin shqiptar Bojkoti ishte partia më e madhe. Dhe mbështetësit e Votës së Bardhe ishin Partia e pestë. Shqetësimi I parisë është ndjerë e ndjehet gjithë kohën sepse ata e kuptojnë se nuk mund të sundojnë duke qënë të deligjitimuar.

Dhe sa për këta vemjet e gjirizeve mediatike e blogiste, vlen të thuhet se ndihmuan në mbytjen e një inisiative që në shkretirën dështimit të aprtive të mëdha do të ndihmonte në hyrjen në lojë të djemve e vajzave të reja që do të jenë e vetmja shpresë që ne kemi për t’u bërë një shtet-komb normal.  Duke I thyer, paria iu ofron vetëm alternativat e braktisjes së vendit ose të kooptimit në radhët e saj. Katër vjet prej tash  do të dalin të tjerë, poir nuk do të kenë legjitimitet, do të jenë të dobët dhe kjo I intereson parisë. Prandaj edhe këta vemjet që iu kundërvunë Bojkotit e Votës së Bardhë janë instrumentalë e përgjegjës për vrasjen e nje shkëndije që mund të ishte bërë një shpresë. Megjithatë, Cukali e ka kuptuar thelbin e asaj inisiative, dhe në mos tjetër, kjo mjafton me thanë se kapitali moral që është investuar nuk ka shkuar kot.

Labirinti dhe rrugëgjidhja

Në fund Cukali ngulmon se armiku është oligarkia e parisë së Tiranës, se kjo ishte një inisiativë fisnike, por se nuk ka as plan e as zgjidhje. Mendoj se në të dy drejtimet është gabim. Në këto qindra shkrimet e postuara në Rrethin e Ferrit, të gjithë ne kemi dhënë të qartë, besoj unë, edhe rrugën, edhe vlerat, edhe kredon, edhe zgjidhjen e duhur. Punë tjetër se në këtë pikë duket se nuk do të merremi me politikë. Por po të gjejë kohën z. Cukali që të lexojë me vëmendjen që meritojnë shkrimet e Grid Rrojit, të Valbona Karanxhës dhe të Ledjan Priftit, do të gjejë edhe përgjigjen e shumë prej pyetjeve që ngren.

Në vend të përfundimit

Një shkrim i tillë meriton respekt. Mirëpo, përpjekja ër të nxjerrë vendin nga bataku ku e mban paria e Tiranës, dhe ky system është oligarkik, kriminal, antishqiptar, i degjeneruar dhe i zvetënuar në të gjithë drejtimet, kërkon shumë njerëz. Njerëzit që merren me lexime si puna e imë janë si dentisti. Dentisti të thotë se cili dhëmb është i prishur, të ndihmon ta ruash apo pot ë jetë I prishur që ta heqësh por kur të vijë puna për ta nxjerrë dhëmbin e ri, atë duhet ta nxjerrësh vetë. Kjo është edhe tragjedia sepse nga jeta në katudn më kujtohet se si dikush e mbillte bostanin, dikush e kultivonte, dikush tjetër e shiste, dhe në fund të fundit, ajo që kishte rëndësi ishte fakti se fëmijët e hanin të lumtur e gëzimi i tyre ishte shpërblimi që prisnin të gjithë ata që kishin pjesë në atë frut të mundit të tyre. Shpresoj që Z. Cukali të lexojë Blogun Rrethi i Ferrit dhe jam i sigurtë se do të ndrrojë mendje në lidhje me planin dhe me ideologjinë që duhet në mënyrë që shoqëria shqiptare të gjejë ekuilibrin e duhur, në një shtet-komb modern dhe larg kontrollit të këtyre majmunëve që mbajnë njerëzit skllevër.

 

 

KOLORETO CUKALI: KUNDËR ZOTIT TË MAJMUNËVE

Kam vënë re se artikujt me “rilindje” në titull nuk klikohen më. Kjo është shenjë e mirë dhe e keqe. E mirë, sepse propaganda me “rilindje” nuk josh më. E keqe, sepse frigohem se bashkë me një farë neveritjeje me mbipërdorimin e termit politik “rilindje”, njerëzit thjesht kanë hequr dorë. Më ka shqetësuar gjatë mungesa e protestës reale në Shqipëri, përveç ndonjë shkreptime të veçuar e të dhimbshme si 21 janari.

Kemi pasur liderin më jetëgjatë komunist në pushtet, dhe kemi liderin më jetëgjatë (po komunist) të pas rënies së murit më gjatë në pushtet. Për paradoks, të gjithë bërtasin kundër komunizmit, ndërsa krejt lidershipi përbëhet o nga ish-komunistë o nga bij të tyre (deri dhe biologjikë). Ndaj askush nuk ka pse nxehet nga një metaforë marksiste.

Dy fantazma e autoritarizmit

Dy  fantazma vërdallisen sot nëpër Shqipëri. Në fakt, janë dy opsione ‘demokracie’: Qeverisja e kësaj copë Shqipërie që ka mbetur përmes grupit “të shokëve” të rilindjes, dhe ripozicionimi (në mënyrën e vetme se si di të bëjë opozitë) i Kryeministrit në ikje Berisha – nuk i njeh zgjedhjet. Dy opsione që shkojnë nga oligarkia drejt autoritarizmit. Këto kushte më bëjnë të trembem se edhe po të mos jemi dakort me manaxhimin nga ’rilindja’ mbas 4 vitesh, nuk do duam të shkojmë të qahemi te opozita. Me fjalë të tjera, do jemi prapë duke zgjedhur mes të këqiash.

Si një vend që ka kultivuar varietete diktaturash që nga shtet-formimi, ne jemi një komb shumë i brishtë ndaj vullneteve të grupeve apo individëve që, me të marrë pushtetin, vendosin mos ta lëshojnë më. Madje, kemi kaluar në një zinxhir variantesh autoritariste. E ardhmja duket e zymtë. Siç thotë një mik i imi, janë vetëm dy grupe që riciklohen: kur sundon e vjedh njëri, tjetri bën pauzë. Pastaj, nis të sundojë e vjedhë grupi tjetër, dhe i pari bën pushim. Ky zinxhir oligarkik duket vështirë i thyeshëm. Por, Aristoteli thoshte se oligarkia dhe tirania janë më jetë-shkurtra se çdo konstitucion tjetër. Tiranitë anë e kënd nuk kanë pasë jetë të gjatë.

Nga Diktatura në Demokraci i Gene Sharp

Nën diktaturë popullata dhe institucionet civile të shoqërisë kanë qenë shumë të dobëta, dhe qeveria shumë e fortë. Pa ndryshuar këtë mungesë baraspeshimi një regjim i ri  mundet, nëse do, të jetë po aq diktatorial sa regjimi i vjetër.  Këtë shkruan akademiku amerikan Gene Sharp në esenë e tij “Nga Diktatura në Demokraci”  që do doja t’ju përcillja sot.

Ky libërth, që mund të titullohej edhe “guidë thelbësore për rezistencën paqësore” u shkrua më 1993 për të mbështetur opozitën në Burma, dhe dënimi për këdo që kapej me të në dorë ishte 7 vjet burg. I fotokopjuar ka lëvizur nga Burma në Serbinë e Millosheviçit, nga Egjipti në Kinë, dhe ka qenë një nga tekstet e përkthyera e shpërndara ilegalisht në shumë vende gjatë Pranverës Arabe. (Unë vetë po e përkthej me atë timen në shqip.) Në këtë kohë fantazmash, më pëlqen të flas për këtë libërth, sepse ndjej që duhet të jemi vigjilentë. Diktaturat, fundja, ekzistojnë falë nesh.

Pragu i diktaturës

E vërteta është se diktatorët ekzistojnë vetëm prej shpërndarjes së pushtetit në vendin e tyre, thotë Sharp. Ata arrijnë t’i dobësojnë institucionet politike, ekonomike e shoqërore apo grupet sociale. Popullsia “atomizohet”, kthehet në një masë individësh të izoluar. Shpirtrat thyhen, shpresa nis të fishket. Askush nuk ka besim se do të mund ta heqim qafe ndonjëherë “katallanin”. Njerëzit kanë frikë edhe të flasin. Më kujtohet një mik që ulte zërin në lokalin e vet kur shante “atë” nga frika se mund ta dëgjonin e tatimorët mund të vinin t’i mbyllnin dyqanin.

Edhe kur bie një diktaturë, shpesh ajo le pas varfëri, krim, inefiçencë burokratike dhe shkatërrim mjedisor. Gjurmë të tilla vërej sot pas rotacionit të 23 qershorit. Aftësitë e rigjenerimit politik e shoqëror kanë dritë-hije dyshimi. I vetmi që do të mund t’i bënte ballë një neo-diktature, është nën administrim droge. Populli i ‘rilindjes’.

Drejt një rezistence paqësore

Problemi është që ne e kemi humbur popullin gjatë rrugës. Do të duhet të rifitohet pushteti demokratik mbi popullin, në radhë të parë. Është një popull që ka dhuruar disa dhjetëra deputetë të blerë. Me nga 50 deri në 200 Euro për kokë. Lufta e dhunshme ndaj sistemit, është deri diku e pashpresë. Nuk mund ta luftosh diktaturën me armët ku ajo ka superioritet. Ajo pak dhunë e protestuesve më 21 janar, u përdor si kartë morale për të justifikuar dhunën policore. Ndaj, edhe një 28 janar i dhunshëm mund të mos ishte zgjidhja. Por, një 28 janar paqësor e jo për ‘qokë’ mund të na kish kursyer disa vite.

Puçi-puçet

Pasi ka analizuar regjimet e shumta anëkend botës, Gene Sharp arrin në përfundimin se as puçet ushtarake, as zgjedhjet nën kujdesin e diktatorit e as të huajt nuk mund ta shpëtojnë një vend.  Diktatorët nuk janë aty për të lejuar që dikush t’i heqë si pa të keq nga pushteti. Vështirë të sfidohen në pikën ku janë më të fortë – te dhuna!

Shqiptarët vetë kanë pritur gjithmonë që të huajt të preken nga shqiptarë të tjerë që u vënë çizmen në fyt e të vijnë t’i shpëtojnë. Por shtetet e huaja, thotë Sharp, mund të përfshihen në mënyrë aktive vetëm nëse shkundja e diktaturës ka nisur. Mënyra më efikase është mosbindja civile e politike. Jo dhunë, por rezistencë.

Mosbindja besoj se ka qenë elementi që e rrënoi diktaturën e Ramiz Alisë. Askush nuk punonte, “arritjet” falsifikoheshin, të tërë vidhnin. Askush nuk jepte maksimumin. Ky ka qenë kolapsi i atij sistemi. Diktatura shembet vetëm duke shtrënguar rradhët me popullsinë e shtypur, duke forcuar aftësinë e tyre për rezistencë, vetbesim dhe vetëvendosje; duke forcuar grupet sociale të pavarura dhe institucionet e organizmat e popullsisë së shtypur; duke krijuar një forcë të brendshme rezistence; dhe, kryesorja, duke zhvilluar një Masterplan të rezistencës.

Masterplani i rezistencës

“Të gjitha diktaturat kanë dobësitë e veta, mungesa efiçense të brendshme, rivalitete personale, joefektivitet institucional dhe konflikte midis organizatave dhe departamenteve”. Identifikimi i tyre është hapi i parë i këtij Masterplani. Fuqia e shtetit totalitar, vëren Karl Dojç, është e madhe vetëm kur përdoret rrallë. Nëse u duhet ta përdorin gjithë kohën, kundër një populli të tërë, nuk mund të qëndrojë e tillë për kaq gjatë.

Përmes formave të mos-bindjes politike dhe të sabotimit pasiv, pushtetit i hiqen mjetet e sundimit. Pushteti bëhet konfuz. Mos-bindja politike ëshët një “armë”, dhe kryen një “luftë”, por ndryshe nga dhuna, operon në shumë forma: psikologjike, politike, sociale, ekonomike. Imagjinoni një popull që vendos të mos punojë 1 ditë ose 1 javë. Shteti vdes. Policët e diktatorit nuk kanë as autobusë për të dalë në punë. Si tek një përrallë kineze.

Zoti i Majmunëve

Gene Sharp rrëfen historinë kineze të Zotit të Majmunëve. Në provincën feudale Chu, një burrë i quajtur Ju Gong (zoti i Majmunëve), nxirrte çdo ditë majmunët të punonin, nën udhëheqjen e më të vjetrit. Sipas rregullit, çdo majmun i jepte një të dhjetën e ushqimit të mbledhur. Në të kundërt, dënimet ishin të rrepta. Majmunët vuanin, por nuk ankoheshin dot. Derisa një ditë një majmun pyeti një tjetër, “plaku i ka mbjellë pemët e shkurret?”. “Jo, ato rriten vetiu”. “A mund t’i mbledhim frutat vetë, pa pasur nevojë për lejen e plakut?” “Sigurisht”. “Po atëherë, pse duhet t’i shërbejmë plakut?” Dhe majmunët ikën e nuk u kthyen më te plaku, i cili vdiq nga uria.

Filozofi Yu-Li-Zi, ai që e shkrojti historinë, vëren se ka shumë burra që sundojnë mbi popullin e vet me truke e jo me principe. Njësoj si Zoti i Majmunëve. Madje, as vetë nuk e kuptojnë. Derisa populli i vet ndriçohet dhe truket nuk punojnë më.

A ju kujtohet vota e bardhë?

Vota e bardhë thuajse është harruar. Mua më është dukur një përpjekje shumë fisnike. Më ka habitur kundërsulmi i egër ndaj idesë dhe ideatorëve. Ne, një komb që kemi votuar shtrembër në gjithë historinë tonë, duam t’i tregojmë disave se si e pse duhet të votojnë. Por, vota e bardhë kishte një defekt të madh. Ajo nuk i përgjigjej dot pyetjes, “po pastaj?”. Ka një planifikim në çdo rezistencë. Nuk zhduken oligarkitë me “oburra”. Por vota e bardhë, tregoi se ka njerëz që nuk janë nën administrim drogash, e nuk pranojnë rotacionin e së keqes. E keqja është kasta politike në tërësinë e vet. Lufta jonë (paqësore) është dhe do të vazhdojë të jetë me atë.

(Marre nga Revista KLAN)

MISIONI I PARTISË DEMOKRATIKE

Në Dhjetor të vitit 1990, PD ka pasur një mision historik. Misioni historik i PD, ashtu sic e kam pase menduar unë atëherë, dhe si e besoj edhe njëlloj edhe tani, ishte që të ofronte një alternativë të balancuar për të shmangur ekstremet e mundshme me të cilat përballej shoqëria shqiptare në atë kthesë historike. Edhe pse kishte shumë faktorë që ndikonin për keq, nuk  duhet me ia mohue meritat për arritjet që mund të kenë në pika të caktuara, as PD-së e as Sali Berishës.  Prapëse prapë, ky ishte një shans historik që nuk duhej humbur por që fatkeqësisht u humb. Këtu në Rrethin e Ferrit, është trajtuar gjerësisht kjo temë. Mirëpo, përpjekja intensive për të ngjallur të vdekurin që është në koma, PD-në, është një shkas për reflektim lidhur me misionin e kësaj partie dhe me të ardhmen e saj.

Cfarë misioni kishte PD?

PD duhej të ishte instrumentale për të arritur transformimin e thellë e rrënjësor të shoqërisë në shtetin shqiptar nga sistemi parti-shtet, në një  shtet-komb modern. Këtë duhej ta bënte duke përdorur me efikasitet dhe pjekuri burimet njerëzore, natyrore e materiale që kishim në atë pikë e që nuk ishin të pakta por të konsiderueshme. Ekstremet kryesore me të cilat përballej vendi në atë pikë e nga të cilat do të duhej që të ruhej ishin shtatë. Këto ishin lufta civile, shkatërrimi ekonomik, zvetënimi i pjesës së shëndoshë të shoqërisë, rrënimi i strukturës shtetërore, fragmentarizimi shoqëror, varfërimi dhe polarizimi ekstrem, dhe reduktimi i shtetit shqiptar në jofaktor në lidhje me ceshtjen kombëtare. Lista natyrisht është shumë më e pasur, mirëpo të gjithë problemet e tjera lidhen me këto procese, burojnë prej tyre, ose janë të lidhura ngushtë me to.

Si do të ndikonte PD në arritjen e këtyre objektivave?

E vetmja mënyrë  përmes së cilës mund të arriheshin këto objektiva strategjikë ishte që të punohej për ruajtjen e forcimin e shtetit dhe transformimin gradual të ekonomisë e të shoqërisë. Kjo do të arrihej duke punuar me kujdes me popullin dhe me partitë e tjera që dolën nga PPSH. Arsyeja ishte se këto parti, e në radhë të parë, PS, kishin përvojë të madhe në drejtimin e shtetit. Në atë udhëkryq kur duhej të bënte shtet-kombin, udhëheqja e PD-së zgjodhi rrugën me të lehtë duke mos bërë as shtetin, as kombin. Nga një anë ndoqi popullin, nga ana tjetër vendosi të ndiqte modele fantastike dhe eksperimentale politike e ekonomike që nuk ishin vënë në jetë kund. Shteti shqiptar u bë si karroca e Nastradinit.

Ja një shembull. Tre Heronjtë e PD-së, sic u shpreh Mëkëmbësi i Sali Berishës, janë Azem Hajdari, Sali Berisha dhe Gramoz Pashko. Ja cfarë bënë këta të tre, të ashtuquajtur heronj të PD-së. Gramozi solli në PD intelektualët e degjeneruar dhe hodhi teorinë e “Cekut të Bardhë” dhe dihet rruga dhe fundi i tij. Azemi solli në PD rrugacët e gangsterët, i hyri kontrabandës, vrasjes, dhunimit e krimit dhe dihet edhe fundi i tij. Sali Berisha solli spiunët e veglat e të gjithë regjimeve, i degjeneroi, zvetënoi e përdoroi njerëzit pa mëshirë dhe tani që kanë nisur si minjtë të braktisin anijen, po e sheh qartë fundin e tij. Udhëheqja e PD-së e shfrytëzoi pa mëshirë, pa respekt, ma dhembshuri, dashurinë e madhe të popullit për ndryshim, vullnetin e militantëve për të ndjekur një udhëheqje të dobishme dhe i ktheu në mish për top për Sali Berishën. Sepse në rrugë e sipër, Saliu doli nga fjala dhe nuk ndoqi rrugën e shërbimit kombëtar por interesin e vet. Kur sheh vetëm interesin tënd, të gjithë të duken të përdorueshëm. Duke nuhatur se e vetmja mënyrë ishte që të blinte njerëzit, Saliu e ndoqi me konseguencë këtë rrugë.

Përgjegjësitë e Parisë dhe të PD-së

Nuk është vetëm Sali Berisha përgjegjës për këto që ndodhën me PD-në dhe me vendin. Lënia në rrugë e shtetit nga shtresa sunduese dhe paria e atëhershme e Tiranës, braktisja e popullit dhe turrja drejt pasurimit të pafre e coi vendin në katastrofë. E gjithë kjo periudhë 22 vjecare ka qënë një përpjekje për të dalë nga gropa e thellë ku kemi rënë, mirëpo nuk kemi mundur që të dalim prej aty. Kjo gropa e jonë, ky pus ku jemi kapur në cark e ka emrin tranzicion. Misioni i PD-së duhej të ishte dalja nga tranzicioni.

Mirëpo, edhe me ndihmën e pamohueshme të partive të tjera që dolën nga PPSH, PD ka dështuar në mënyrën më të përplotë në arritjen e këtij objektivi strategjik. Në të gjithë fushat ka bërë të kundërtën e asaj që duhej. Lista e zullumeve, të gjitha të qëllimta e të ndërgjegjshme është e frikshme. Atë e dinë të gjithë dhe nuk do rreshtoj argumentet këtu.

Por PD dhe kur themi PD tani themi Sali Berisha, është përgjegjëse pikërisht për cuarjen e shtetit shqiptar në ekstremet e mundshme të kriminalizimit, të degjenerimit të shkatërrimit të shtetit, të zhvlerësimit të idesë së kombit, të fragmentarizimit të shoqërisë dhe në shpërdorimin e pashembullt kund të vuajtjeve, mundit e sakrificave të emigrantëve shqiptarë. Të gjitha ato që duheshin shmangur ndodhën: lufta civile, shkatërrimi ekonomik, zvetënimi i pjesës së shëndoshë të shoqërisë, rrënimi i strukturës shtetërore, fragmentarizimi shoqëror, varfërimi dhe polarizimi ekstrem, dhe reduktimi i shtetit shqiptar në jofaktor në lidhje me ceshtjen kombëtare. Edhe më keq, në krye të shtetit janë bashkëfajtorët e PD-së dhe të Sali Berishës. PD është njëra këmbë e parisë së Tiranës dhe PS-LSI është tjera. Se truri është ai që ka qënë, dhe i bën këmbët të kërcejnë si do vetë.

Një Fillim i Ri?

Duke luajtur këtë farsën e zgjedhjeve brenda në PD Sali Berisha i dha vetes e mbështetësve të vet të Trustit të Gështenjave kohë të cmueshme me marrë frymë. Në krye të PD-së u zgjodh një njeri pa shtyllë kurrizore, vegla e Familjes, hetuesi i UCK-së, i akuzuari për vjedhjet massive në Rrugën e Kombit e shumë gjëra të tjera. Ky është një fillim i ri, por jo për shqiptarët. Në fakt, ky është një fillim i ri për familjen Berisha por jo për militantët e njerëzit që besuan tek ai ideal i fillimit të rrugës së PD-së. Saliu e din se në tre-katër muaj këta që do të drejtojnë shtetin do të diskreditohen. Nuk do të bien ministra nga hëna, dhe këta që jetojnë në Tiranë e kanë të gjithë një të shkuar politike. Nuk ka shans që këta të bëjnë qeveri pa 3-4 vetë tërësisht të korruptuar apo edhe sharlatanë të papërsëritshëm. Prandaj ai e mban hekurin në zjarr e cekanin gati. Si të hiqen nga puna këta 60000 vetë që vodhën me të e për të gjatë këtyre tetë viteve, ku do të shkojnë? Vetëm në rrugë për të protestuar. Kjo i duhet edhe Trustit të Gështenjave. Se aq arra ka thesi, po i mbushe xhepat ti, nuk i mbush dot pala tjetër.

Mirëpo, ky nuk është një fillim i ri për ata që janë militantë me shpirt. Këta janë një masë e konsiderueshme që tashma nuk dinë më se cka me besue. Këta kanë parë me sytë e tyre se sin ë emër të vjedhjes së shtetit u bënë krime e aleanca që habisin, u kthyen njerëz si qershitë e atij katundarit që shpiku parimin “e lagu-s’e lagu” edhe pse ishin të lagura e të shkelura nga të gjithë palët. Këta e kanë parë dhe e dinë se Sali Berisha, Lukl Bash e të gjithë të tjerët jkanë bërë krime pa numër. Këta duhet ose të pranojnë që nuk kanë shpirt, ose të pranojnë që Saliu i ka mashtruar dhe i mashtron.

Kjo nuk është një fillim i ri për kuadrot ‘besnike ‘ të PD-së që nuk lanë gjë pa bërë. Tani të gjithë shohin një mundësi të mbijetojnë duke i ikur Sali berishës e fshesës që po përgatit Lul Basha. Duke synuar të bëjë një parti me kuadro që kanë përvojë zyrtare, Berisha po kërkon të bëhet si ai lumi që nis me një rrëke në mal. Mirëpo, jo që PD-së nuk i vjen e nuk i vjen radha, Por si duken bathët nuk do të ketë opozitë që të ndryshojë lojën për nja 12 vjet. Kush do ta bëjë opozitën??? PD nuk ka as ideologji, as vlera, as moral, as strukturë të konsoliduar, as mundësi që të krijojë dicka të tillë. Në emër të ckaje do të mund të mobilizojë njerëzit Saliu? Halli i tij është që të mos humbë njerëzit.

Misioni I Ri?

Tashmë PD është një parti tërësisht e dështuar dhe ka dështuar sic thotë për dicka edhe kryetari i saj i vërtetë “në mënyrë të shkëlqyeshme”.  Tani PD ka vetëm një mission, ruajtjen e Sali Berishës dhe të interesave të Trustit të Gështenjave të Tropojës.  Mirëpo ky mission johistorik por i caktuar nga kryetari i saj i bjen krejtësisht ndesh interesave të shqiptarëve si komb. Në arritjen e këtij misioni, PD do të bëjë gjithcka mundet për të mbajtur peng opozitën. Misioni i saj tashmë është misioni i një partie oligarkike, thellësisht të kriminalizuar, të sunduar nga tropojanët, në fakt nga më të këqinjtë e Tropojës, vegël e Trustit të Gështenjave të Tropojës. Misioni I PD-së është që të përdorojë pa mëshirë shqiptarët për të ruajtur interesat e Trustit dhe të Familjes Berisha, sidomos interesat jetike që do të bëhen shpejt shumë të rrezikuara.

C’duhet bërë?

PD është një parti e diskredituar, e degjeneruar, e zvetënuar, një bandë politike që ka në krye një bandit politik e kriminel të pashembullt. PD është një strukturë tipike oligarkike, vegël e Trustit të Gështenjave, një makinë e verbër në duart e Sali Berishës. Me një fjalë, PD është si një bostan me të cilin kanë luajtur futboll dhe e kanë lënë të kalbet në mes të rrugës. Kur i afrohesh PD-së  të zë lemeria nga ajo që të kalon ndërmend e nga krimet që janë kryer në emër të saj. PD dhe Sali Berisha janë si rojtarët tek Dera e Ferrit shqiptar. Këta e ndërtuan Ferrin dhe tani duan ta ruajnë për veten e tyre.

PD është e pariparueshme. Me kohë do të tkurret e do të tkurret deri sa të kthehet si partitë që kanë qënë një kohë të gjatë në pushtet në vendet e tjera. Ajo do të jetë një parti nostalgjikësh, të uriturish, njerëzish  që për interesa nuk lanë gjë pa bërë, njerëz që “kanë hangër bukën” e Sali Berishës, dhe vegël e Trustit të krimit. Prandaj PD duhet të shmanget dhe të kthehet në një forcë e cila është më e shumta e anashkaluar dhe pa qënë e zonja që të mbajë peng interesat e popullit.

Në vend të përfundimit

Lë të jetë edhe ashtu, ama ne na duhet një opozitë e pastër, një fillim I ri, njerëz të rinj, mendësi e re, dhe një mundësi e re për të ndërtuar të ardhmen që na duhet. Dhe e ardhmja e shqiptarëve është pikërisht në atë rrugë që nuk e ndoq e që nuk do të ndiqet as prej këtyre që kanë pushtetin sot, d.m.th., në ndërtimin e shtet-kombit shqiptar, në bazë të një programi kombëtarist që ne e kemi parashtruar këtu e disa herë në Rrethin e Ferrit. Ne që jemi jashtë mund t’u themi atyre që jetojnë në atë Ferr, ka ardhur koha me harrue PD-në e Sali Berishën e me mbajtë parasysh këta që janë në krye të shtetit. Ka ardhur koha që me besue tek njerëzit e mirë, se aty janë, dhe janë ata që duhet të thyejnë derën e Ferrit e të kërkojnë një fillim të ri, për veten e tyre, për fëmijët e tyre, për të gjithë shqiptarët e tjerë.

GRID RROJI: PËRMBYLLJA E MARRËVESHJES SË NGJALAVE DHE MËKËMBËSI I FAMILJES NË PD.

Farsa e sapokonsumuar në Partinë Demokratike, ndryshe e njohur edhe si Trusti i Gështenjave të Tropojës, ishte vetëm përfundimi logjik i asaj që filloi të përvijohet publikisht më 1 Prill. Siç e patëm thënë  këtu tek Rrethi i Ferrit marrëveshja nuk mund të ishte konsumuar pa bekimin e Sali Berishës dhe bandave që e mbështesin. Sipas dukjeve, marrëveshja ishte për një kalim të butë të pushtetit, me një shumicë të ngushtë parlamentare të PS-së dhe një forcim të pjesshëm të Metës, i cili do të shërbente si valvul sigurie për të ardhmen e familjes së Berishës. Objektivi final dhe i përhershëm i të gjitha palëve të parisë së Tiranës ishtë  dhe mbetet“mishi të piqet e helli të mos digjet”. Thënë me gjuhën e tyre “të kaurdisemi me yndyrën tonë e t’u shesim shqiptarëve rotacionin për demokraci, se këta pisa kaq meritojnë”.

Mirëpo, megjithëse pakti që garanton pushtetin dhe rotacionin mes tyre nuk shkelet, bandat nuk ja kanë besën njëra tjetrës dhe as nuk kanë konceptin e ndershmërisë. Më tej,  Meta nuk është lojtar dosido që të përdoret aq kollaj. Ai e di se të bëhesh valvul sigurie për dikënd sot nuk garanton që ti nuk prekesh nesër. Ndaj, ndërsa farkëtonte marrëdhënien me familjen Berisha nëpërmjet mëkëmbësit të familjes i cili sapo u emërua kryetar i PD-së, Meta projektonte që të mos ishte më kurrë peng i kasetave apo ndonjë trilli të ndokujt për drejtësi reale. Kësisoj, votat e PS-së mbetën sipas marrëveshjes pak a shumë ato të 2009-ës. Më anë tjetër Meta, me miratimin e heshtur të Berishës, krijoi me finokëri një sinergji kriminale mes bandave të veta dhe atyre të PS-së, e cila i mundësoi një fitore spektakolare por edhe i jep garanci të tjera për të ardhmen.

Megjithëse nuk e priste të dilte kaq i dobët nga përplasja zgjedhore, Berisha e kishte marrë me kohë mesazhin se duhej të largohej nga pushteti. Pra, e gjithë loja e parisë nuk mund të mos kulmonte në “tërheqjen” e Berishës edhe pse në konturet e saj tava ka ndryshuar. Nëse përpara zgjedhjeve Berisha mund edhe të kishte menduar të tërhiqej si kontrollues në prapaskenë i një opozite të fortë numerikisht, dalja nga skema fillestare e LSI-së e bëri pensionin një rrezik të papranueshëm. I regjur nëpër llumnajën e parisë para dhe pas 90ës, Berisha e di më mirë se kushdo se garancitë parazgjedhore dhe shtrëngimet e duarve me bandat kundërshtare nuk vlejnë asnjë grosh kur ata kanë një shumicë kushtetuese, e cila me gjasë nuk do e ketë problem të blejë edhe një numër të konsiderueshëm nga mercenarët e listave të Berishës. Duke qenë se kemi të bëjmë me banda kriminale këtu nuk flitet më për garanci politike, por për mbijetesë. Jo më kot në mesazhet që bandat u dërgojnë njëra tjetrës këto ditë flitet për “burgosje” dhe “zhbërje të të gjitha aktiviteteve ekonomike të mëparshme” nga njëra anë, ndërsa nga ana tjetër kundërpërgjigja është “nuk i njohim zgjedhjet, opozita në rrugë”.

Në të njejtën kohë, Berisha është gjithmonë disa hapa përpara qehajejve dhe pretendentëve në partinë e vet. Me shfryrjen si tullumbac të figurave si Jozefina Topalli, Astrit Patozi, Ridvan Bode, Sokol Olldashi dhe atyre që konsideroheshin “qëndrestarët e post 97ës” Berisha ka garantuar se tashmë legjitimiteti brenda Trustit do të matet me “luftën e rrugës” që do i bëhet bandave që po vijnë në pushtet. Megjithëse paralajmëron furtunë, qëllimi i vërtetë i opozitës në rrugë do të jetë mbajtja e një mbulese mbrojtjeje nga Berisha kundër revansheve të mundshme nga bandat në pushtet.

Pra, pikërisht sepse ka nevojë për një kone të bindur e të lidhur katërcipërisht me fatin e vet, por edhe pse ja njeh lidhjet me ustallarët e vjetër e të rinj të parisë dhe e ka sjellë për dore deri në këtë pikë, emërimi i mëkëmbësit të familjes Lulzim Basha në krye të PD-së nga Berisha ishte një përfundim logjik dhe  pashmangshëm. Kjo përmbyll edhe shndërrimin përfundimtar të PD-së  në një sipërmarrje off-shore të Trustit të Gështenjave të Tropojës. Tashmë Berisha ka një figurinë, dhe një emër jashtë parlamentit  të cilin do t’a përdorë siç pat përdorur Tritan Shehun kur ishte në Presidencë. Pra, Sali Berisha jo vetëm që është në politikë por mbetet strumbullari rreth të cilit do sillet Trusti i Gështenjave të Tropojës, më parë i njohur edhe si PD.

Gjithashtu, përtej retorikës boshe të banditëve që po vijnë në pushtet, një Berishë i dobët, i frikësuar për fatin e vet dhe të familjes, luftarak por i kontrollueshëm i shërben më së miri koalicionit të bandave të “Rilindjes”. Luftarakëria e pritshme u rrit atyre legjitimitetin demokratik, duke krijuar imazhin se opozita i ka të gjitha hapësirat demokratike për të kundërshtuar. Më tej, vendosja e një njeriu të kompromentuar si Lulzim Basha në krye të Trustit-edhe pse vetëm nominalisht- u jep garanci bandave që po vijnë  se nuk do ketë lojëra force me pushtetin. Simbioza Meta-Basha gjithashtu krijon vegimin se Trusti mund të rikthehet shpejt në pushtet duke ja lehtësuar legjitimimin mëkëmbësit. Dhe më e rëndësishmja lidhjet e dukshme dhe padukshme midis qarqeve ekonomiko-mafjoze që mbështesin dyshen Basha-Berisha në kuadër të Trustit, dhe bandave të të uriturve që po vijnë garantojnë një ndarje “ të ndershme” të tortës publike.

Më anë tjetër, për këdo që mund të kishte ndonjë keqkuptim, proçeset e fundit të emërimit qartësojnë çdo dyshim se PD-ja ishte dhe mbetet një parti personale dhe familjare e Berishës e cila e meriton emërtimin Trusti i Gështenjave të Tropojës. Strukja në skutat e anonimitetit politik të disa kinse figurave që deri para pak muajsh mendonin se kishin rrënjë të thella në atë parti, tregoi se të gjitha pretendimet e tyre ishin flluska sapuni. Padija e thellë politike dhe mungesa totale e ndonjë ideologjie drejtuese nuk i lejoi ish drejtuesit qëndrestarë të shihnin se administratorët qesharakë të partisë, si Flamur Noka e Keltis Kruja ishin pikërisht ata që ishin caktuar për t’i eliminuar.

I kalitur në shkollën e Partisë së Punës, Sali Berisha e njeh mirë metodologjinë e thyerjes së njerëzve nëpërmjet nënshtrimit të vazhdueshëm kundrejt cilitdo lloj poshtërimi. Të jesh me Sali Berishën kurdo dhe në çdo rast nuk do të thotë të jesh politikan, por shërbëtor kokëulur dhe i përdorueshëm. Dhe si çdo gjë njëpërdorimshe, pas përdorjes vjen hedhja tutje. Për ata që kishin si synim kockën ky lloj përdorimi prodhoi vila dhe pasuri. Për ata që kërkonin të dilnin në krye kjo ishte një përballje me realitetin e hidhur se askush nuk mund të sfidojë Kumbarin.

Në fakt, nuk duhet të na vijë keq për hedhjen në plehra të atyre që me arrogancë mendonin se shqiptarët janë trutharë e mosmirënjohës dhe nuk meritojnë më tepër. Ndoshta po të kishin patur ndopak personalitet politik do t’a meritonin keqardhjen.

Ajo që është shpërdorim dhe për të ardhur keq është shndërrimi i një partie që kishte lindur nga aspiratat e Lëvizjes së Dhjetorit, që ju paraqit shqiptarëve më 2005ën si uragan moral kundër korrupsionit, në një çetë të një Trusti bandit e anti-kombëtar i cili  është i gatshëm t’i verë zjarr Shqipërisë për “menderen e vet”. Asgjë më shumë se kalimi nga standarti Rusmali tek standarti  Jaka i “Mulit të Novosejës” nuk e ilustron këtë kapërcim. Pra, vdekja e çdo shprese për një rikthim të PD-së në origjinën e vet si përfaqësuese e frymës së lirisë së popullit shqiptar është një fenomen që duhet të trishtojë të gjithë shqiptarët e jo vetëm mbështetësit e saj.

Por a do jetë Trusti një forcë opozitare? Siç e pohoi vetë Marshalli i Trustit, mëkëmbësi “do të ndërtojë një opozitë për të rifituar jo numrat por moralin”. Mirëpo kjo na thotë edhe se këta që humbën thellë kundrejt “Rilindasve” të ndritur të krimit si Tomë Doshi, Lefter Koka, Anastas Angjeli,  Mark Frroku e Fidel Ylli nuk e kishin kartën morale. E nëse nuk e kishin ndërsa ishin në pushtet, nuk ka se si t’a rifitojnë besueshmërinë morale në opozitë. Koha shlyen shumë gjëra, por hajni mbetet hajn, banditi mbetet bandit e dallkauku dallkauk. Siç e thotë Mirush Kabashi në një film të vjetër shqiptar “bishti i qenit, bisht qeni mbetet”.

Pra ironikisht, deklaratat strategjike të Sali Berishës për të ardhmen në opozitë, janë prova më e qartë e banditizimit të pakthyeshëm të Trustit. Dhe një çetë zuzarësh nuk mund t’i kundërvihet një çete tjetër zuzarësh për të mbrojtur interesat e qytetarit. Ata e kanë më kollaj të merren vesh me një të shkelur syri, siç janë marrë derimësot. Trustin e Gështenjave të Tropojës dhe çetat e Jeniçerëve, Martallozëve, Bashibozukëve dhe Frigoriferëve i bashkon mendësia anti-shqiptare, urrejtja për popullin e vet dhe interesi për të ruajtur monopolin si pari. Ndaj edhe Trusti nuk do të bëjë opozitë të vërtetë sepse nuk e ka legjitimitetin e duhur.

Opozita e vërtetë ndaj bandave të uritura të krimit që po vijnë në pushtet me thesin e hapur do të vijë kur të krijohet një forcë e re, e pavarur nga e kaluara e errët e tranzicionit të imponuar nga paria, me ideologji të qartë kombëtariste dhe përkushtimin për të ndërtuar një shtet komb. Deri atëherë do të mbetemi këqyrës të farsave pa fund të bandave dhe çetave të parisë të cilat do të vazhdojnë të tallen haptas me ne. Sepse për ta, ne aq meritojmë, ne jemi “këta pisa që n’a kanë ra për hise” sepse “kur u ndanë këto n’a ranë”. Ata e përmbyllën marrëveshjen e tyre dhe tani po luajnë teatër.

Ka ardhur koha t’u tregojmë se jemi ne që i kemi toleruar dhe jo anasjelltas, se ne jemi një komb i vjetër e me traditë, se ne dimë të ndërtojmë një shtet komb të konsoliduar me të cilin të krenohemi sot e mot.

ARBEN KALLAMATA: KËRPAÇË

E dini kush është problemi me Shqipërinë sot? Kërpaçët. Jetën shqiptare e kontrollojnë kërpaçët. Me kërpaç nënkuptoj dikë që s’di ose di shumë pak nga fusha në të cilën ha bukë. Kërpaçë në politikë, kërpaçë në drejtësi, kërpaçë në media, kërpaçë në biznes, në sport, kudo. Njerëz që s’dijnë, s’kanë pasur kohë, dëshirë, apo vullnet për të mësuar gjë, krejt papritur hiqen si ekspertë dhe iu japing mend të tjerëve. Politikanë që s’marrin vesh nga politika, juristë që s’marrin vesh nga ligji, yje të medias që s’dijnë asgjë nga gazetaria japin mendime qesim, të bindur që ata i dijnë gjërat më mirë se kushdo tjetër.

Nuk më intereson fare sa erudit, sa i kulturuar, sa mendjehapur apo mendjembyllur është Fatos Lubonja. Në gazetari ai është thjesht kërpaç dhe, e keqja e madhe është se, ashtu si ata që ai vetë shpotit dhe kritikon në politikë, ka njëzet vjet që ka pushtuar median shqiptare me kërpaçllëkun e vet, duke u bërë një shembull i keq për këdo që përpiqet t’i hyjë profesionit të nderuar të gazetarit.

Lubonja mund të dijë të shkruajë libra me kujtime – dy prej të cilave i kam lexuar dhe i vlerësoj vërtet. Ai mund të dijë të shkruajë trajtesa filosofike, romane, tregime, poezi, apo gjëra të tjera që kanë të bëjnë me kujtesën, përfytyrimin, apo imagjinatën. Por ai nuk di ABCnë e gazetave, nuk merr vesh nga parimi bazë i gazetarisë që është e vërteta.

Gazetaria është profesion që bazohet te fakti. Nuk bazohet as te përdredhja e fjalës, as te rrumbullakimi i frazave, as te shprehjet “e forta”, as te mendimet origjinale, as te shkalla e frymëzimit, krijimtarisë, dhe as te autoriteti i atij që shkruan. Pothuajse të gjithë llojet e shkrimit në gazetë, që nga lajmi i thjeshtë e deri te  reportazhet dhe shkrimet analitike bazohen në fakte. I vetmi përjashtim bëhet me shkrimet e opinioneve dhe editorialet, si dhe me letrat e lexuesit, të cilat megjithëse përpiqen t’i mbushin mendjen lexuesit se pasqyrojnë të vërtetën, kanë shumë më tepër hapësirë për përsiatje se sa për argumentim. Megjithatë, çdo gazetë serioze dhe çdo gazetar serioz bën përpjekje për t’i ndarë dhe dalluar qartë shkrimet që pasqyronë realitetin nga përsiatjet e autorëve.

Fakti merr edhe më tepër rëndësi kur futesh në hullitë e asaj që quhet ‘gazetari hetimore’ – fushë të cilës Lubonja nuk me duket se ia ka as idenë as kohën apo vullnetin për ta lëvruar. Nëse nuk bazohet te faktet, gazetaria hetimore është ose hiç, ose një fushë e minuar me probleme ligjore.

Gazetaria hetimore merret me hetimin (investigimin) e fakteve që janë të vështira dhe të rrezikshme për t’u gjetur, nuk merret me opinione dhe me interpretime të librave që ke lexuar. Është një fushë krejtësisht e veçantë nga natyra, që kërkon aftësi të veçanta profesionale, kohë, përkushtim, studim. Ndërsa Lubonja nuk ka asnjë nga këto. Lubonja di vetëm të shkruajë qesim, të nxijë mbi letër mendime që i vjen në kokë. Profesioni i tij është të mbushë sa më shumë faqe gazetash, të paraqitet në sa më shumë emisione televizive, të debatojë dhe të kundërshtojë me sa më shumë njerëz të kallëpit të vet. Ai nuk i ka as njohuritë profesionale, as kohën për t’u marrë me gazetari hetimore. Jo vetëm kaq, por hiqet edhe si ekspert.

Dalja para disa ditësh me një artikull ku akuzohet ish-kryeministri i Kosovës dhe bashkë me të e gjithë UÇK për krime monstruoze ndaj serbëve, shqiptarëve etj., pavarësisht nga vendimi në të kundërt i gjykatës ndërkombëtare të Hagës është, së paku, shprehje e dukshme e kërpaçllëkut profesional. Lubonja bën akuza serioze në një shkrim që duhet t’i përkiste patjetër gazetarisë hetimore dhe që do të kërkonte medoemos mbështetje në fakte serioze dhe jo disa citime gjysmake të një libri të Karla Del Pontes.

Lexuesi në përgjithësi mund të mos dijë shumë as për fajësinë as për pafajësinë e Hardinajt. Por shumica e shqiptarëve duhet ta dinë që ai ka qënë një ndër drejtuesit e luftës së Kosovës; që është akuzuar për krime lufte dhe, ndryshe nga të akuzuarit serbë që për vite të tëra iu fshehën drejtësisë si minj skutave të Beogradit, ai lëshoi vullnetarisht detyrën si Kryeministër i zgjedhur i vendit të tij dhe u paraqit në Hagë i gatshëm për t’u gjykuar si qytetar i thjeshtë. Ndoshta ky veprim i dha më shumë legjitimitet se gjithçka tjetër. Gjykata e Hagës e gjeti të pafajshëm dhe ky është fakt. Parimi bazë i drejtësisë është: I akuzuari konsiderohet i pafajshëm derisa të shpallet fajtor nga gjykata. Haradinaj është shpallur i pafajshëm nga gjykata. Ndërsa Lubonja e shpall atë fajtor. Në një gazetë gjermane. Pa fakte.

Sa për të sjellë një shembull se sa të besueshme janë ato që shkruan Lubonja mjafton të kapesh me një frazë lehtësisht të verifikueshme në të njëjtin shkrim: “…është fjala për autostradën e ndërtuar nga Berisha, që lidh Shqipërinë me Kosovën…” shkruan ai.  Rruga që lidh Shqipërinë me Kosovën nuk është ndërtuar nga Sali Berisha. Ajo as nuk është ideuar nga Sali Berisha. Rruga që lidh Shqipërinë me Kosovën është një rrugë që duhej të ishte ndërtuar shumë kohë më parë, ndoshta shekuj më parë. Është një nga krimet e komunizmit që ajo nuk u ndërtua gjatë diktaturës. Ajo ka qënë e ndërtuar gjithmonë në kokën e çdo shqiptari normal, ndërsa zyrtarisht është shpallur për herë të parë si projekt nga Kryeministri Pandeli Majko. Sali Berisha ka qënë Kryeministër i Shqipërisë në kohën kur ajo është inaguruar, siç do të jetë edhe Edi Rama e kushdo tjetër kryeministër në kohën që ajo do të mirëmbahet. Duket se Lubonja e lidh qëllimisht ndërtimin e rrugës me Berishën, për të mbrojtur idenë e tij fikse të një konspiracioni ultranacionalist shqiptar.

Është vërtet e mjerueshme dhe për të ardhur keq kur edhe njerëz inteligjentë dhe të talentuar i bashkëngjiten klubit të kërpaçëve.

(Marre nga Blogu Ex Cathedra: http://arbenkallamata.blogspot.ca/)

MBI KONCEPTIN E BËRTHAMËS SË KOMBIT SHQIPTAR

Këto ditë duke ndjekur me vëmendje shkrimet e kolegëve të Rrethi të Ferrit, ndër të tjerë Grid Rroji, Valbona Karanxha, Artian Gjataj dhe Ledjan Prifti, shihet qartë dhe bindshëm se ka një numër pozicionimesh të guximshme por njëkohësisht edhe realiste në lidhje me gjendjen e kombëtarizmit shqiptar. Ndër këto probleme që po diskutohen është edhe ai i qëndrës së kombit shqiptar. A kanë kombët bërthamë apo qendër? Si duhet konceptuar ajo? A kanë shqiptarët një bërthamë kombëtare? Ku gjindet ajo? Më së fundi, një pyetje tjetër është se a do të ketë influencë politike apo jo? Këmbanat bien për ata që duan me dëgjue dhe diskutimet bëhen me ata që dinë, prandaj kjo temë duhet trajtuar me vëmendjen që meriton.

Bërthama e Kombit

Cdo shtet-komb ka një sintezë sigurie e cila e ndihmon me zgjidhë problemet ekzistenciale dhe të identifikimit si komb në rregullin e një shteti të caktuar. Kjo sintezë sigurie ofron edhe sjelljet e pranueshme e të moralshme, praktikat e politikat që duhen ndjekur për të arritur objektivat që kombi dhe shteti i konsideron jetike. Njerëzit që i ndjekin me parësi këto praktika sjelljeje, që besojnë tek sinteza e sigurisë kombëtare, që identifikohen me shtet-kombin dhe që punojnë për të mirën e në shërbim të shtet-kombit janë bërthama e kombit. Këta janë kombëtaristë. Bërthama e kombit është pikërisht ky grup njerëzish që mund të vijnë nga rrugë e nga përvoja të ndryshme por që bëhen bashkë nga identiteti i përbashkët dhe lidhja ekzistenciale që kanë me shtet-kombin. Ky grup njerëzish që kërkon që të ndërtojë shtet-kombin në bazë të një botëkuptimi të caktuar, dhe që janë aktivistë e militantë politikë, janë bërthama e kombit, rreth të cilëve do të mblidhen për shumë arsye edhe të tjerët. Kjo po ndodh edhe me ne.

Disa dallime përkufizuese

Kombëtaristët shqiptarë nuk janë të lidhur ekskluzivisht për gjuhën që kanë folur e për gjakun që kanë trashëguar sa janë të lidhur për bindjet në shërbim të kombit e për lidhjen e tyre me shtetin. Me kenë kombëtarist është me kenë dicka krejt ndryshe prej origjinës thjesht etnike. Pra, mund të flasësh shqip, mund të jesh shtetas shqiptar, mund të kesh origjinat më të pastra që mundet me pasë dikush si shqiptar dhe prapë mund të mos jesh pjesë e kësaj bërthame kombëtare. Zerva ka qënë shqiptar, sic ka qënë Karagjergji apo Ballaban Pasha, sic kanë qënë edhe shumë të tjerë që në kohë kanë punuar me ngulm kundër vetë shqiptarëve. Ka shumë shqiptarë që janë bërë të famshëm në shërbim të kombeve, të shteteve e të ideve të huaja, mirëpo nuk janë kombëtaristë. Në fakt, ka shumë prej tyre që janë të huaj për kombëtarizmin shqiptar. Sepse kombëtarist e shqiptar është ai që kur i gjykohen veprimet, njeriu mund të thotë pa mëdyshje se i shërbenin shtet-kombit të shqiptarëve. Prandaj Adem Jashari është një hero kombëtar. Prandaj edhe zonja e Hasan Prishtinës, e cila ishte me origjinë hebreje është pjesë integrale e kombit shqiptar.

A Ekziston një Bërthamë Kombëtariste Ndër Shqiptarët?

Përgjgija e shkurtër është se ekziston. Mirëpo ajo ekziston në Kosovë e Iliridë. Pse? Po ja, përgjigja duke u mbështetur tek ky përkufizimi që ofrova është se në Kosovë e Maqedoni ekziston një sintezë sigurie e cila mbështetet fuqimisht tek sinteza e sigurisë së një shtet-kombi shqiptar. Të gjithë partitë politike shqiptare janë me orientim kombëtarist, Në qëndër të vëmendjes së mjaft prej tyre është shtet-kombi dhe politikat që propozojnë, e rruga që ndjekin, shpeshhere mund të duken absurde nga jashtë, por janë  në kohezion me sintezën e sigurisë kombëtariste shqiptare që e sheh shtet-kombin shqiptar si  të paevitueshëm, si të dëshërueshëm e si të pashmangshëm. Ndryshojne taktikat se si mund te zgjidhet si problem, por ne nivelin e diskursit politik, kjo sinteze e sigurise kombetariste nuk vihet shume ne diskutim.

Aq më shumë që ekziston një masë e konsiderueshme shqiptarësh që mbështesin platforma të tilla kombëtariste dhe që punojnë intensivisht për arritjen e këtyre objektivave. Këta nuk janë në Tiranë, por janë në Kosovë  në Iliridë. Prandaj edhe qendra e kombit është Kosova që ka shtet, por ka mbështetje shumë të fortë tek shqiptarët e Iliridës. Sepse kombëtarizmi është një ide që përqafohet nga njerëzit, bërthama e kombëtarizmit është atje ku ekziston një masë kritike njerëzish që jetojnë e punojnë për arritjen e objektivave që dalin nga sinteza e sigurisë kombëtariste.

NJë Paradoks Themelor

Paradokset janë të shumta dhe nuk besoj se duhet të analizohen të gjithë këtu. Megjithatë paradoksi kryesor këtu është fakti se shteti shqiptar është një shtet i krijuar për shqiptarët, mirëpo që nuk është në shërbim të shqiptarëve. Për arsye historike që të gjithë i dimë, dhe që ndoshta me kohë ia vlen që t’i diskutojmë, brenda shtetit shqiptar sundon mendësia e parisë që kërkon sundimin e shtetit për interesat e veta si shtresë dhe që e lufton me të gjithë mënyrat kombëtarizmin. Jashtë shtetit shqiptar, ekzistojnë pari sunduese por ekziston edhe nje elitë e zgjedhur që mbështetet në popull e në struktura të forta politike-shoqërore janë në shërbim të një sistemi vlerash dhe që punojnë për arritjen e qëllimeve politike që shtron sinteza kombëtariste e sigurisë së shqiptarëve.

Dilema Politike

Ky është paradoksi i vërtetë ekzistencial i shqiptarëve dhe prej tij buron edhe dilemma ekzistenciale politike e jona si shqiptarë. Ne jemi një komb, shtetin e të cilit e mbajnë peng një grusht banditësh që nuk kanë asnjë vlerë e që nuk na përkasin si komb, njëlloj si qelbi që duhet shtrydhur nga plaga. Prandaj edhe përplasja që duhet të ndodhë, e që është e pashmangshme sepse dështimi i parisë së Tiranës, të Prishtinës e të Shkupit janë të pashmangshëm, është midis këtyre dy botëkuptimeve të mbështetura në dy sinteza sigurie të papajtueshme njëra me tjetrën. Ose do të shtrydhim qelbin, parinë e Tiranës dhe të kryeqeteteve të tjera dhe të shërohemi e të bëhemi një shtet-komb normal, ose do të vazhdojë ky process gangrenizimi e qelbëzimi që mban si model pikërisht parinë e Tiranës. Pra, dilemma është hic më pak se historike dhe njerëzit që duan të bëjnë veprimin e duhur duhet të mendohen mirë se a duan të jenë pjesë e historisë së shqiptarëve apo pjesë e fatkeqësisë së tyre.

VALBONA KARANXHA: ÇËSHTJA SHQIPTARE DHE KOMBËTARIZMI: DREJT KRIJIMIT TË SHTETIT-KOMB

Probleme gjeopolitike

Shumë herë janë kritikuar shqiptarët për shprehjen e dëshirës për të qenë një shtet-komb. Kritika vërshojnë nga të katër anët e globit sikur “larg qoftë” ne shqiptarët të shkojmë nëpër mëndje një ide të tillë. Deri më sot, asnjë nga organet ndërkomëtare nuk e zbavit idenë se një Shqipëri e bashkuar do sjell paqe dhe stabilitet në rajon. Shumë e shohin në të kundërtën, një Shqipëri e bashkuar do krijoj probleme. Pa u ndalur në anën administrative se si mund të ndodh ky bashkim, sepse të tjerë para meje e kan bërë me detajim, desha të theksoja edhe mungesën e vullnetit të të gjitha qeverive shqiptare dhe sidomos në shtatdhjetë vjetët e fundit për të paktën ta hedhur në tavolinë idenë ashtu siç bëri Albin Kurti dhe Kreshnik Spahiu.

Në një konferencë me Albin Kurtin në NY ku foli edhe ish Kreu i Misionit të Verifikimit të Kosovës,  Ambasadori dhe Diplomati Amerikan William Walker, më bëri përshtypje fjala e tij kur u prononcua. “Nuk e di të ardhmen e Kosoves përsa i përket bashkimit me Shqipërinë, por për një gjë jam i bindur, VV di dhe është e qartë se çfarë kërkon, gjë të cilën nuk ma kanë thënë asnjë nga zyrtarët dhe personalitet e Kosovës ndër vite”

Bashkimi politik dhe juridik me Kosovën është ndërmarrja më e rendësishme për kombin Shqiptar në histori. A jemi ca si vonë për këtë? Politikat e brëndshme dhe të jashtme preferojnë të çorodisin më shumë se sa të prononcohen për këtë problem sepse sipas tyre nacionalizmi është koncept i cili ndjell luftra. Padyshim! Nuk përjashtohet aspak kjo ndrojtje për hapjen e debatit të nacionalizmit. Ambicjet nacionaliste të Milloshevicit gati zhduken ethnicitete të tëra ne Ballkan duke përfshirë dhe shqiptarët e Kosovës.

Pra te tjerët kanë lënë shije të hidhur përsa i përket problemeve gjeopolitike në Ballkan. Por ajo që këto përfaqsi, organizata, apo institucione refuzojnë të dallojnë është ndryshimi midis ambicjeve territoriale dhe bashkimit paqsor të një kombi në dhe brënda territorit të vet.  Për shqiptarët, krijimi i  një shteti komb fillon me unifikimin kombëtar, pra bashkimin e trojeve Shqiptare. Kjo ide debatohet nga shume sidomos në epokën e globalizimit. Ideja që shteti-komb ka dalë jashtë mode qarkullon në rrethet e shkencave politike apo shoqërore. “Bota është e rrafshët”, thotë Thomas Friedman, dhe kjo nënkupton që epoka e globalizimit ka filluar. Friedman flet më shumë për teknologjinë dhe avancimet ne Kinë, Indi dhe Brazil si edhe rritjen e tyre si fuqi ndërkombëtare duke lënë të varur idenë se nesër do rafshohen dhe kufinjtë. Friedman, në fakt preokupohet për brezin  e ri amerikan i cili nuk duhet te bie në gjumë por të rrij syhapur të mos ja kalojnë kombet e tjera. Te tjere thonë që globalizimi do i jap fund shteteve-kombe. Por unë mendoj, jo kaq shpejt.

Gjeopolitika është koncept i nxehte dhe nuk ikën kollaj nga skena, për më tepër në kohën kur zonat e nxehta të globit janë ende të ngarkuara me pretendime territorjale dhe konflikte. Le ti kthehemi Ballkanit. Jo vetëm që ideja e globalizimit është shumë larg konceptimit nga fuqiptë politike të Ballkanit, por politikat ndërkombëtare të tij nuk mbështeten fare në kooperim dhe bashkëpunim ndër-qeveritar, por në djallëzi diplomatike, kush t’ja hedh njëri tjetrit, në shtirje, hipokrizi, në vendime paragjykuese të lojtarëve kryesor në Ballkan siç është Serbia dhe mbështetësit e saj.

Sot rreziku i Sërbisë është ende aktual. Pa asnjë dyshim,  Sërbia në qoftëse nuk lufton me armë, sot ajo lufton me mënyra diplomatike dhe manipulime. Albin Kurti thekson, “Trysnia ndaj qeverise serbe eshte e domosdoshme, sepse Serbia ka qëllime të fshehura dhe një gabim i vogel diplomatik qoftë edhe në përpilim marveshjesh, mund të kushtoj shumë”. Në realitet, rreziku i saj në  rajon nuk qëndron vetem në faktin se kërkon të aneksoj përsëri Kosovën. Rreziku qëndron në mentalitetin e Sërbisë e cila e e konsideron Kosovën plaçkë të vetën. Po t’i kthehemi traktatit të Londrës të 1913,  vëndet e Lidhjes Ballkanike, të shpallura fitimtare ndaj Perandorisë Otomane kerkuan shpërblim, si rrjedhoje Kosova i kaloi Sërbisë dhe pjesa tjetër ngelet histori. Pra, Sërbia, thjesht mendon se Kosova i përket si plaçkë e fituar në lojë bixhozi.

Por çështja e shqiptare nuk mund të zhduket kaq lehtësisht nga skena Ballkanike dhe ajo ndërkombetare. Në të janë të investuar kapital i jashtëzakonshëm njerzor, shoqëror dhe kulturor. Kështu që lënia e trojeve shqiptare jashtë kufinjve të Shqipërisë megjithëse u përpoq të zbehej nga kalimi i kohës, nuk mundi të harrohet. Çështja shqiptare më shumë se kurrë është bërë verbale sot nga të dy palët, si nga Kosova ashtu edhe nga Shqipëria paçka se jo në rrugë qeveritare, dialogu ka filluar.

Ceshtja shqiptare e lënë në harresë ndër vite.

Kjo ndërrmarje është aq komplekse sa edhe e vështirë dhe kërkon vullnet dhe vazhdimësi nga palët e interesuara në të. Historikisht, Kosova është lënë në harresë për një kohë mjaft të gjatë. Kështu mbas LDB (Luftes së Dytë Botërore), etja për pushtet absolut e lidërve shqiptarë në vite si Enver Hoxha, Sali Berisha apo Nano, anashkalon çështjen shqiptare. Kjo ndodh për disa arsye, por une po përmënd të mijat pasi çdonjëri e sheh në prizmin e vet. Mbas LDB, Hoxha nuk e preku fare problemin e Kosovës por ja la me mirëkuptim Titos dhe Republikes Federale te sapokrijuar Yugosllave. Përse i qëndroi Hoxha larg Kosovës për afro 40 vjet? Disa teza egsistojnë se Hoxha e shiti Kosovën, disa të tjera thonë ja la me dashje dhe mirëkuptim Yugosllavise. Neglizhenca e Hoxhës ndaj Kosovës ishte e lidhur me pamundesinë e tij për te dominuar atë. Kjo ndodhi për disa arsye.

E para, Enver Hoxha nuk do mund të mbante në kontroll absolut Kosovën edhe Shqipërinë, pasi Kosova në përgjithësi nuk ndante të njëjtën ideologji komuniste. Duke e ditur se kontrolli i Veriut të Shqipërisë i cili ndodhej pak a shumë në të njëjtin bosht ideologjik si Kosova ishte mjaft i vështirë,  Enveri e shihte të pamundur, dhe një dalje potenciale jasht kontrollit do të thoshte humbje e pushtetit komunist. Aktiviteti komunist i Enver Hoxhës shtrihej më teper brënda territorit të Shqipërisë, dhe për të mbajtur nën kontroll Kosovën, Hoxhës do t’i duhej një infrastukture me adekuate dhe e zhvilluar, një organizim më i mire administrativ, një ushtri më e madhe të cilën Hoxha nuk e kishte dhe nuk kishte mjete financiare ta bente menjehere pas luftës. Pra, Kosova ishte me teper kokçarje administrative e pakontrollueshme e cila mund vetëm t’i sillte probleme.

Hoxha dyshonte se në Shqipëri do krijoheshin dy fronte antikomuniste, Kosova dhe Veriu i vendit te cilat përbënin dhe pjesën më të madhe të tij. Megjithese, LDB teknikisht mbaroi në 1944,  në të vëretë lufta në Shqipëri mbaroi diku nga mesi apo fundi i viteve pesedhjet. Mund të thuhet  pa druajtje se zonat e Veriut luftuan ashpër për përmbysjen e pushtetit komunist duke përfshirë Mirditën, Puken, Malsinë ku kishin aktivitet intensiv grupet të cilat synonin të hidhnin pushtetin e Enver Hoxhës. Keto grupe Hoxha i quajti banda diversantësh, por në fakt organizimi i tyre vinte nga jashtë dhe mbështetja e tyre ishte vet populli. Ideja se grupe të tilla mund të lindnin në Kosovë, ishte e pakonceptueshme për Enverin, dhe jashtë mundesisë së tij për te mbytur revoltën antikomuniste.

E dyta, Enver Hoxha, mbas luftës se dytë boterore ju bashkangjit lindjes komuniste dhe preu çdo marrdhenie me përëndimin i cili edhe “mund” të përkrahte çështjen shqiptare, pasi Perëndimi nuk do deshironin daljen e Jugosllavisë dhe partneres të saj politike Rusisë në zonën e Mesdheut. Megjithëse këto janë hipoteza, është i qartë fakti që Hoxha nuk i dha mundësi vendit të kishte përkrahjen e Perëndimit,  gjë e cila ishte në dëm të vendit dhe kështu Kosova ishte një çështje e mbyllur njëherë e përgjithmonë.

E treta, Enver Hoxha nuk kishte pretendime kombëtariste, dhe aq më tepër patriotike. Megjithëse e kam përmendur që Enver Hoxha e bastardoi konceptin e marksizmit, i cili presupozohet te jete social, Hoxha përsëri ngelej në thelb komunist, pra Hoxha ishte për përbashkësi ideologjike. Duke qënë se  ideologjia e tij nuk i kapërceu dot kufinjtë në tokat shqiptare në Kosovë, atëherë Hoxha nuk kishte pse të ndërmerrte rrezikun dhe të luftonte për krijimin e një shteti-komb demokratik ku nuk i shpëtonte dot pluralizmit.

Qeveritë e tranzicionit dhe çështja shqiptare

Në 23 vitet e fundit, “mahnitja” e ndërkombëtarëve me Berishën përsa i përket çështjes kombëtare qëndron në faktin se Sali Berisha u përpoq të ruante paqen dhe stabilitet në rajon mbas 2005, pavarësisht se  nuk e preku fare çështjen e Kosovës, dhe kjo i vinte për shtat ndërkombëtareve të cilët nuk janë të pregatitur për një konflikt te ri Ballkanik.  Ashtu si Hoxha, edhe Berisha u kufizuan me pushtetin e tyre absolut brenda kufinjve të vendit. Por Berisha shkoi një hap më përpara se Hoxha, Berisha bëri premtime boshe se do të paiste të gjithe ata që kanë kombësi shqiptare me pashaporta. Kjo ishte një shashkë e cila hodhi tym dhe u qartësua menjëherë pasi u morr vesh se ishte vetëm një demagogji e Berishës për të fituar elektorat. Në thelb, megjithëse tingëllon mjaft pozitive nuk është asgjë përveçse të ngopësh një popull me lugë bosh kur në të vërtetë Berisha nuk ka kontribuar aq sa duhet për çështjen shqiptare.

Përpjekjet për drejtësi

Në përpjekjet per drejtësi, ajo çka ngjall dekurajim dhe pesimizem është fikja që ndërkombëtarët i bëjnë shkëndijës së kombëtarizmit tek shqiptarët. Eksperienca ka treguar se çka është kyçe është përqasja e problemit. Të jemi të bindur dhe të qartë, në këtë gjëndje që ndodhemi tani, po t’i  hyjmë një ndërmarrje të tillë nuk do kemi të gjithë popullin me vete pasi populli shqiptar është mjaft i përçarë ideologjikisht dhe jo të gjithë janë të mirinformuar apo njohin teorinë e shtetit-komb. Këtë e tregoi qartë zhgënjimi i Aleances Kuq e Zi në zgjedhjet e 2013, i cili kishte ideologji të përngjajshme me krijimin e shtetit komb. Madje, disa shqiptarë me pikpamje të majta nuk e përtypin fare këtë ide; ndërsa shqiptarë të tjerë janë të grimcuar siç shkruan Grid Rroji, në shumë drejtime; krahinore, ideologjike, partiake, etj. Por ka rëndësi që ajo shtresë që mbështet idenë e Shqipërisë shtet-komb të jetë e bindur në të dhe ta përqas me dinjitet, me llogjikë, me argumenta të pakontestueshëm, me rekomandime për të ardhmen, me modernizëm, duke pasur paqen dhe stabilitetin në rajon në mëndje.

Krijimi i një shteti të ardhshëm të kombit shqiptar nuk është një betejë e cila luftohet ne fushën politke, diplomatike apo gjeopolike. Nuk është një betejë që duhet të luftohet vetëm nga Albin Kurti, Shpend Ahmeti apo Kreshnik Spahiu. Krijimi i shtetit komb kryhet në disa nivele paralele, dhe bashkimi me Kosovën është vetëm njëri nga ato nivele. Këta zotërnij kanë hedhur idenë dhe kanë parashtruar rrugët politiko-administrative për arritjen,  por duket që as ndërkombëtarët  dhe as një nga qeveritë e Tiranës apo të Prishtinës nuk e kanë në axhendën e tyre të afërt apo të largët. Për këtë çështje që të avancojë më shumë, organizata politike apo shoqërore duhet të ushtrojnë trysni në dy qeveritë përkatëse për hapjen e dialogut në shkallë më të gjerë dhe krijimin e mundësive. Berisha mundësoi lëvizjen e lirë me hapjen e Rrugës së Kombit por ky është vetëm një hap në përpjekjet e një qeverie e cila ka përgjegjsi për kombin shqiptar brënda dhe jashtë kufijve. Por në fund të fundit është populli shqiptar brenda territoreve ai që duhet të vendos.

Përpara se populli të vendos dhe referendumi të ket sukses për një ndërmarrje kolosale të kësaj natyre, popullit duhet t’i krijohet mundësia për të bashkëpunuar në disa nivele të cilat do të sheshojnë terrenin për më vonë. Keto nivele janë, politike, diplomatike, kulturore, arsimore, shpirtërore etj. Pra ky multi-nivel është ai që do krijoj gradualisht bashkimin në një shtet komb. Aktualisht, Kosova e ka të domosdoshëm bashkimin me Shqipërinë sepse rreziku serb është gjithmon i pranueshëm, madje argumenti që Albin Kurti parashtron është: Pritja e hyrjes në BE mund të jetë e larget, mund të jetë një plan edhe njëzet vjeçar, gje e cila është plotësisht e besueshme. Në këto njëzet vjet çdo gjë mund të ndodh. Kosova është shtet i pavarur por jo sovran. Kosova nuk ka ushtrinë e saj por mbështetet në mbrojtjen e trupave të NATOs. Sado pozitiv të jetë ky fakt, e pengon Kosovën të ec me këmbët e veta”.

Pra cilat ngelen rrugët alternative për unifikimin e dy shteteve me të njëjtën kombësi? Diku duhet filluar, dhe çdo hap përben një hap përpara, dhe jo një hap mbrapa ose një e ndenjur në vend numëro. Bashkimi i kapitalit kulturor dhe arsimor, përbën një anë shumë të rëndësishmë të unifikimit kombëtar. Kapitali kulturor eshte shqiptari vet. Kjo realizohet me dëshirën dhe vullnetin e qeverive të Kosovës dhe Shqipërisë. Me bashkim kulturor dhe arsimor kuptohet unifikimi i sistemit arsimor ku të dy vëndet të kenë të njëjtat programe shkollore, të njëjtin kurrikulum gjuhësor, shkencor dhe shoqëror. Besa Shahini, analiste e Inisiatives për Stabilitet Europian, në një konferencë në Universitetin Columbia te mbajtur në maj të 2013 shprehu shqetësimin e saj për sistemin arsimor në Kosovë i cili është shumë mbrapa për mungesën e infrastrukturës dhe personelit të domosdoshëm. Rast si ky duhet të behët fillesë e nje inisiative nder-qeveritare midis Kosovës dhe Shqipërise për unifikimin e sistemit arsimor.

Kooperimi në fushën ekonomike gjithashtu, është vendimtar për të dy vëndet për një bashkepunim të ngusht ekonomik, për krijimin e bizneseve apo shoqërive të përbashketa. Ekonomia e Kosovës ashtu si ajo e Shqipërisë janë ekonomi konsumi, asnjë nga këto dy vënde nuk prodhojnë. Kjo gjë duket absurde, por hapja e mundësive për ngritje ekonomike duhet t’i kaloj kufinjte përkatës. Këto lloj kooperimesh i hapin rrugë gradualisht krijimit të sistemeve të përbashketa në shumë fusha.

Pengesat e njehsimit si komb shqiptar

Pengesat e njehsimit si komb janë disa sjellje të cilat bien në kundërshtim me qëllimin e tij. Këto pengesa paraqiten nga ata që nuk janë për një bashkim kombëtar por edhe nga ata të cilët e dëshirojnë një diçka të tillë, pavarsisht se duket si paradoksale.

Së pari, si komb duhet të jemi të respektueshem ndaj ligjeve ndërkombëtare paçka se shumë herë kanë qënë të padrejta për ne. Ligjet, vendimet ndërkombetare duhen respektuar siç i respektojnë të gjitha kombet dhe kjo është shenjë e qyteterimit. Aktualisht, trojet Shqiptare janë të ndare në disa rajone, vende, krahina dhe natyrisht disa nga to janë pjese juridiksioneve të huaja. Dy më të medhat janë dy shtetet e pavarura Shqipëria dhe Kosova. Fatkeqsisht, harta e Shqipërisë është ajo që bota njeh sot dhe jo ajo e 1912 e cila përbehet nga katër vilajetet. Me gjithë dëshirën e unifikimit mbarkombëtar, nuk duhet të biem në grackën e nacionalizmit. Pra valvitja e hartës së Shqipërisë Etnike, tani për tani më shumë prish se sa ndeq punë për disa arsye.

Të jemi të qartë se sa herë që nxjerrim publikojmë harta të Shqipërisë Etnike, provokojmë,  tregojme menjeherë se kemi ambicje territorjale ndaj vendeve fqinje. Kjo i le të kuptojnë ndërkombëtarëve se ne nuk e respektojme vendimin dhe perpjekjet e NATOs dhe SHBAs, për çlirimin e Kosovës dhe shkëputjen e saj nga Sërbia. Kjo na ul shume pikë në çështjen tonë në komunitetin ndërkombëtar dhe mund të jetë një nga arsyet që kombëtarizmi shqiptar është kritikuar pa hyrë ende në skenën politike duke u keqinterpretuar si nacionalizem.

Ky është imazh arrogant që ne i paraqesim arenës ndërkombëtare, kur ne në fakt luftojme për më shumë se kaq.  Ne jo vetëm luftojmë për unifikim të trojeve tona, por edhe për dinjitet kombëtar, për respektim te qënies tonë kombetare. Hartat e Shqipërisë Etnike tani për tani nuk bejnë gjë tjetër veçse kufizojnë dimensionin tonë si komb dhe i japin argument Sërbisë dhe Greqisë për pretendime territorjale nga ana jonë. Këto vende duhet të mësohen me idenë që në fakt dy shtete shqiptare pavarësisht se politikisht nuk janë të bashkuar, shpirtërisht janë një dhe nuk ndahen dot. Harta e Shqipërisë Etnike do bëhet legjitime vetëm kur të krijohet shteti-komb, kur bota të njoh Shqipërinë si shtet-komb, por deri atehëre kjo hartë është në kundërshtim me ligjet ndërkombëtare dhe hap konflikte të padeshirueshme. Ne nuk duhet të paraqitemi me pretendime territoriale, por me deshirë bashkimi te kombit  shqiptar, kjo deshirë i kalon caqet territorjale dhe hyn ne nje dimension tjeter, ate shpirtëror.

Së dyti përçarja krahinore egziston për shumë arsye që unë dhe kolegët e mi i kemi përmendur. Përçarje ka jo vetëm brënda territorit të Shqipërisë po edhe asaj të Kosoves gjithashtu edhe midis Shqiperise dhe vet Kosovës. Siç u shpreh Shpend Ahmeti, këto pretendime janë jo-substanciale dhe kanë të bëjnë më tepër me ndryshime kulturore midis krahinave, por jo ndonjë arsye e ndjeshme për të mos u bashkuar si komb. Ajo që në rradhë të parë i duhet kombit tonë është unifikimi shpirtëror. Unifikim shpirtor në vendet apo kombet te cilat i përkasin një feje ndodh më lehtë. Në Shqipëri dhe Kosovë ku dominojnë tre lloj besimesh fetare kjo gjë nuk mund të ndodh. Unifikimi shpirtëror (fetar) duhet të ndodh mbi bazë tjetër dhe kjo duhet të jetë kombëtarizmi, vlerësimi i të qënit shqiptar, respekti ndaj shqiptarit pa dallim krahinor apo fetar dhe në fund të fundit dashuria dhe toleranca për njëri tjetrin. Kjo ide është hedhur edhe nga studjuesi Ledjan Prifti.

Së treti, kohët e fundit, në rrjetet sociale (atje ku shkëmbehen dhe përleshen idete) sepse bota virtuale na bashkon si shqiptar, po vjen vërdallë dhe një debat mbi legjitimitetin e luftëtareve të UÇKs dhe të kaluarën e tyre. Opinione të ndryshme egzistojnë se disa publiçist janë të paguar për të hedhur baltë mbi çështjën Shqiptare. Mbase; ka të ngjarë, qarqe të ndryshme edhe mund ta justifikojnë me mjete krejt legjitime duke i quajtur si “studime te përbashkëta” por që në thelb janë mjaft të njëanshme dhe hapin preçedentë për te ardhmen. Detyra e çdo shqiptari është të thotë jo, në qoftëse këto lloj studimesh, demtojnë imazhin tonë si komb dhe çështjen tonë të mbijetesës në Ballkan. Mos të harrojmë se Shqipëria ka ecuar në fijen e perit për rreth pesqind vjet. Këtu ku jemi, nuk jemi keq, por nuk jemi aty ku duam te jemi dhe ku duhet të jemi, te bashkuar në një shtet-komb.

Në përfundim, krijimi i shtetit-komb është rrugë e gjatë dhe me shumë pengesa. Është e realizueshme me vullnet të mirë dhe me dinjitet. Krijimi i shtetit komb nuk është një ndërmarrje arbitrare e qeverive, por i deshirës së mirë të popullit për të qenë i unifikuar, shpirterisht, nga ana kulturore, politikisht, ekonomikisht dhe juridikisht. Unifikimi kombëtar do të realizohet vetëm atëherë kur populli të jet gati. Në qoftëse populli nuk është gati kjo nuk realizohet. Por pregatitja e popullit është ajo që kemi në dore ne. Krijimi i mundësive për bashkëpunim është ajo që ne mund të fillojmë pa humbur kohë. Në mënyrë që populli të jetë gati duhet të rrafshohen të gjitha pengesat, mentalitet, te rritet toleranca, të ndalohet politika përçarëse. Kështu, ish Ambasadori Walker theksoi, “Në qoftëse populli shqiptar do ta kërkoj  unifikimin unanimisht ateherë dhe ndërkombetarët nuk kanë zgjedhje tjetër përveçse ta pranojnë vullnetin e popullit shqiptar”.

GRIMCA KULTURE BASHKEKOHORE SHQIPTARE:

Sulejmani i Madhërishëm rinis në shtator, ja surprizat në seritë e reja:

Për momentin seriali më i pëlqyer nga shqiptarët “Sulejman i Madhërishëm” është ndërprerë për të rinisur sërish në shtator, me seritë e reja të sezonit të tretë, dhe sezonit të katërt. Do të ketë mjaft surpriza me vijimin e ngjarjeve, por edhe personazhe të rinj, të cilët do të luajnë në sezonet e ardhshme. Siç e keni marrë vesh tashmë, Sulltaneshë Hyrremi, do të luhet nga një aktore tjetër, por nuk do të jetë ky i vetmi ndryshim i vazhdimit të serialit. Ne kemi përgatitur për ju në këtë numër të rubrikës së telenovelave një përmbledhje të ngjarjeve dhe të personazheve të rinj që do të jenë pjesë e serialit më të ndjekur “Sulejman i Madhërishëm”. Ndërkohë në ekranin e “AS” çdo ditë në orën 15:30 do të transmetohen seritë e sezonit të dytë, dhe për të gjithë ata që i kishin humbur kjo do të jetë një mundësi e mirë për ti parë, dhe për të lidhur ngjarjet në shtator, kur të nisin edhe seritë e reja.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

Aktorja që do të zëvendësojë Hyrremin

Vahide Gordum, është aktorja që do të interpretojë Sulltaneshën Hyrrem në sezonin e IV të serialit “Sulejman i Madhërishëm”. Aktorja Meryem Uzerli nuk do të jetë pjesë e sezonit të ardhshëm të serialit. Ajo do të mungoj nga sezoni final i serialit për shkak të gjendjes së saj jo të mirë shëndetësore, raportuan mediat turke, të cilat sqaruan më tej se aktorja është larguar nga Turqia duke u kthyer në vendlindjen e saj, në Gjermani. Me të në Gjermani ka shkuar edhe i fejuari i saj, Can Ates.

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Një aktore italiane në serial
Në sezonin e 4-ët në serial do të futet gruaja e Princit Selim, Nurbanu Hatun, e cila më pas do të bëhet Sulltaneshë pasi Selimi bëhet sundues i Perandorisë Osmane. Mendohet se ajo mund të ketë qenë ose një fisnike nga Venecia ose spanjolle me origjinë. Nurbanu pati 4 fëmijë me Selimin 3 vajza dhe 1 djalë (Murad III, Esmehan Sultan, Fatma Sultan, Şah Sultan). Muradi III trashëgoi fronin duke u bërë Sulltan për 9 vjet. Kështu Nurbanu udhëhoqi haremin si Valide nga 1574 deri me 1583. Vdiq me 1583 në Stamboll. Thuhet se personazhin e saj do ta realizoje aktorja me origjine italiane Denise Capezza.

<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

Luran Ahmet, një shqiptar
në Sulejmani i Madhërishëm!

Luran Ahmeti ka lindur më 31 korrik 1974 në Shkup, Maqedoni. Shqiptari nga Maqedonia ka korrur një sukses të madh në televizionet turke. Ka marrë pjesë në seriale si “Elveda Rumeli”, “Balkan Düğünü” dhe së fundmi në serialin turk më të ndjekur “Muhtesem Yuzyil”. Ai do të luajë rolin e një pashai, Hysrev Pasha, ndërkohë Sulejmani do që ta martojë me Hatixhenë (motrën e tij), por Hatixheja nuk pranon.

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Arkitekti shqiptar që u
dashurua me vajzën e Sulltanit

Një tjetër personazh shqiptar shumë i rëndësishëm në Perandorinë Osmane do të futet në serial, pikërisht Mimar Sinani. Mimar Sinani (i vërtetë) lindi në 1490 dhe vdiq në 1588, ishte një shqiptar me profesion arkitekt. Ai është dizenjuesi i shumë xhamive ku më e rëndësishmja është Xhamia Sulejmanie e ndërtuar me urdhër të Sulltan Sulejmanit. Gjithashtu ka dizenjuar dhe Xhamine e Sulltaneshës Mihrimah dhe thuhet se ka qene i dashuruar me Sulltaneshen Mihrimah. Ndër punimet e tjera numërohen shumë; ndërtoi 84 Xhami, 52 mesxhide, 57 medrese, 7 Spitale, 22 mazoleume, 17 streha për të varfërit, 5 ujësjellësa, 8 ura, 20 hane dhe 48 hamame. Ai do të interpretohet nga aktori i njohur Gürkan Uygun, i njohur në rolin e Memati në serialin “Lugina e Ujqërve”!

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Gruaja e dytë e pasardhës Mustafait

Në serial do të futet një personazh tjetër, Rumeysa Hatun, motra e Gabrielës e cila do të bëhet gruaja e pasardhës Mustafait. Ajo ishte gruaja e tij e dytë, pas Ayse Hatun me të cilën pati një vajzë. Me Rumeysen ai pati 4 fëmijë; 2 vajza (Handan Sultan, Mihrisah Sultan) dhe 2 djem (Sehzade Mehmet, Sehzade Orhan). Dilefruz do të thotë diçka shumë e veçantë kurse Rumeysa do të thotë ylli më i madh. Nga kuptimi i emrave që ai i vuri duket se sa i lidhur ishte ai me Rumeysen.

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>

Kivanc Tatlitug, Princ Selimi në
serialin “Sulejmani i Madhërishëm”

Aktori i famshëm turk Kivanc Tatlitug i njohur per rolet e suksesshme në serialet ‘Gymysh’, ‘Ezel’ dhe së fundmi në “Kuzey Guney”, do të jetë pjesë e serialit më të ndjekur turk të momentit Sulejmani i Madhërishëm. Ai do të luaj rolin e Princ Selimit në moshë të rritur. Kivanc Tatlitug, ka arritur nënshkrimin e kontrates me ‘TIMS Production’ për sezonin e katërt të serialit që ka arritur një audiencë të konsiderueshme në shumë shtete të Ballkanit, Emirateve të Bashkuara dhe në Europë. Kivanc do jetë prezent me rolin e Princ Selimit gjatë gjithë sezonit të fundit të Sulejmanit të Madhërishëm, personazhi i të cilit do të bëhet edhe Sulltani i Turqisë. Lajmi u bë i ditur nga gazeta të ndryshme turke, ndërsa xhirimet e sezonit të katërt dhe të fundit do të fillojnë nga muaji shtator, në ‘cast-in’ e të cilit pritet të jenë edhe dy aktorë të tjerë të famshëm.

(Marre nga Tirana Observer: http://www.tiranaobserver.al/2013/07/22/sulejmani-i-madherishem-rinis-ne-shtator-ja-surprizat-ne-serite-e-reja/)

 

SI TË MARRËSH VIZË PËR NË SHQIPËRI?

Çdo i huaj që dëshiron të vijë në Shqipëri duhet t’u përshtatet kushteve më të fundit që ka miratuar qeveria për të marrë vizë. Duke filluar që nga dita e djeshme ka hyrë në fuqi ligji i ri për hyrjen dhe trajtimin e të huajve. Në këtë ligj vihet re se një sërë vendesh kanë të drejtë të hynë në vendin tonë vetëm me pasaportë apo kartë identiteti. Kriteri kryesor për të përfituar vizë është plotësimi i dokumentacioni. Është shumë e rëndësishme që secili duhet të ketë ftesën e personit qe e ka ftuar në Shqipëri dhe te certifikata mjekësore nëse ka ndonjë sëmundje.

 Dokumentet

-Ftesa e garantit/ftuesit në Shqipëri;

-Bileta/rezervimi për kthimin

-Dëshmia për akomodimin e mbështetur në prova

-Leja e punës nëse hyn në Shqipëri për motive punësimi;

-Mjetet financiare, shqiptare ose valutë e huaj, që mund të shkëmbehen në një agjenci këmbimi në Republikën e Shqipërisë ose forma të tjera pagese, që pranohen në transaksionet tregtare në Republikën e Shqipërisë, si çek, kartë krediti etj.

-Dëshmia e mjeteve financiare nga subjekte financiare në Republikën e Shqipërisë, si: kontratë llogarie bankare, librezë depozite etj., qoftë për periudhën e qëndrimit të synuar, ashtu dhe për kthimin në vendin e tij të origjinës ose periudhën kur do të qëndrojë transit në një shtet të tretë, në të cilin ai është i sigurt që do të pranohet ose provon se është në gjendje të përfitojë mjete të tilla në mënyrë të ligjshme në Republikën e Shqipërisë, në shumën 30 (tridhjetë) euro për ditë qëndrimi dhe 15 (pesëmbëdhjetë) euro për të miturin

-Kartela origjinale e vaksinimit ndërkombëtar, kur i huaji vjen nga vende të prekura nga epidemi ose sëmundje, për të cilat legjislacioni shqiptar e kërkon.

Në rast se i huaji nuk është i pajisur me kartelë, njoftohen strukturat e specializuara të Ministrisë së Shëndetësisë, për të marrë së bashku masat e duhura, sipas legjislacionit në fuqi.

2. Pas kontrollit të dokumentacionit në pikat e kalimit kufitar apo jashtë tyre, autoritetet kompetente kryejnë këto procedura:

-Regjistrimin e të huajit kur hyn dhe del në mënyrë të ligjshme nga Republika e Shqipërisë sipas dokumentit të tij të udhëtimit

-Regjistrimin e të huajit, të cilit, për arsye të parashikuara në ligj ose në akte nënligjore, i refuzohet hyrja në territor

-Regjistrimin e të huajit që kërkon azil në kufi

Kush përjashtohet nga tarifat

a) fëmijët deri në moshën 6 vjeç

b) mbajtësit e pasaportave diplomatike dhe të shërbimit

c) anëtarët e organizatave jofitimprurëse të moshës nën 25 vjeç, të cilët marrin pjesë në seminare, konferenca, ngjarje sportive, kulturore apo arsimore, të organizuara nga organizatat jofitimprurëse

ç) nxënësit e shkollave, studentët, studentët pasuniversitarë dhe mësuesit shoqërues që synojnë të qëndrojnë për qëllime të studimit ose trajnimit arsimor

d) studiues, të cilët udhëtojnë për qëllime të kryerjes së kërkimit shkencor në Republikën e Shqipërisë.

 Marre nga: http://www.standard.al/te-marresh-vize-per-ne-shqiperi-kriteret-dhe-vendet-ku-mund-te-aplikohet)